93岁老人突然忘了家住哪 外地小哥陪她找家

Μικρασιατικ? Εκστρατε?α
Μ?ρο? του τουρκικο? πολ?μου τη? ανεξαρτησ?α?
Ξεκιν?ντα? απ? επ?νω αριστερ?, με τη φορ? των δεικτ?ν του ρολογιο?: Ο Μουσταφ? Κεμ?λ στο τ?λο? τη? Πρ?τη? Μ?χη? του Ιν?νου· ?λληνε? στρατι?τε? υποχωρο?ν κατ? τα τελευτα?α στ?δια· ?φοδο? ελληνικο? πεζικο? κοντ? στον ποταμ? Ερμ?· τουρκικ? πεζικ? σε χαρακ?ματα.
Χρονολογ?α	Μ?ιο? 1919 – Οκτ?βριο? 1922
Τ?πο?	Δυτικ? Μικρ? Ασ?α
?κβαση	Τουρκικ? ν?κη Κ?νημα τη? 11η? Σεπτεμβρ?ου 1922 Πτ?ση τη? κυβ?ρνηση? του Ντ?ιβιντ Λ?ιντ Τζορτζ Συνθ?κη τη? Λωζ?νη? Ανταλλαγ? πληθυσμ?ν μεταξ? των δ?ο χωρ?ν Τερματισμ?? τη? Ελληνικ?? παρουσ?α? στη Μικρ? Εδ?φη που ε?χαν αρχικ? παραχωρηθε? στην Ελλ?δα απ? την Οθωμανικ? Αυτοκρατορ?α ενσωματ?θηκαν στη Δημοκρατ?α τη? Τουρκ?α?
Αντιμαχ?μενοι
百度 数小时前，他刚在东京宣布美国将在日本部署第二套预警雷达。 Τουρκικ? Εθνικ? Κ?νημα Τουρκικ? Μεγ?λη Εθνοσυν?λευση Τσ?τε? Κο?ρδοι ?τακτοι Υποστ?ριξη: Σοβιετικ? Ρωσ?α Ιταλ?α Σοβιετικ? Αζερμπα?τζ?ν Ουκρανικ? Σοβιετικ? Δημοκρατ?α Γαλλ?α (απ? 1921) Εμιρ?το του Αφγανιστ?ν Βασ?λειο τη? Ελλ?δα? Ελληνικ?? Στρατ?? Υποστ?ριξη: Ηνωμ?νο Βασ?λειο ! Ηνωμ?νο Βασ?λειο Βρετανικ? Ινδ?α Γαλλ?α (?ω? 1921) Λα?κ? Δημοκρατ?α τη? Αρμεν?α? Κιρκ?σιοι (Τσερκ?ζοι) εθελοντ?? Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε? Αμερικ??
Ηγετικ? πρ?σωπα
Μουσταφ? Κεμ?λ Ατατο?ρκ Φεβζ? Τσακμ?κ Ισμ?τ Ινονο? Βασιλι?? Κωνσταντ?νο? Α? Ελευθ?ριο? Βενιζ?λο? Λεων?δα? Παρασκευ?πουλο? Δημ?τριο? Γο?ναρη? Αναστ?σιο? Παπο?λα? Γε?ργιο? Χατζαν?στη?
Απολογισμ??
Τακτικ?? στρατ??: 9,167 νεκρο? 2,474 νεκρο? εκτ?? μ?χη? ? απ? τρα?ματα 11,150 αγνοο?μενοι 31,097 τραυματ?ε? 6,522 αιχμ?λωτοι Τακτικ?? στρατ??: 19.362 νεκρο? 4.878 νεκρο? εκτ?? μ?χη? ? απ? τρα?ματα 18.095 αγνοο?μενοι 48.880 τραυματ?ε? 10,000 αιχμ?λωτοι ?μαχοι (ελληνικ?? καταγωγ??): 264.000 νεκρο?
Σημει?σει?:

Η Μικρασιατικ? Εκστρατε?α, γνωστ? διεθν?? ω? Ελληνοτουρκικ?? Π?λεμο? του 1919–1922 (τουρκικ?: Kurtulu? Sava?? Bat? Cephesi , αποδ?δεται ω? Δυτικ? Μ?τωπο του τουρκικο? πολ?μου τη? Ανεξαρτησ?α?) ?ταν μια σειρ? στρατιωτικ?ν γεγον?των, που συν?βησαν κατ? το διαμελισμ? τη? Οθωμανικ?? Αυτοκρατορ?α? μετ? τον Α? Παγκ?σμιο Π?λεμο μεταξ? Μα?ου 1919 και Οκτωβρ?ου 1922. Ο π?λεμο? διεξ?χθη μεταξ? τη? Ελλ?δα? και του Τουρκικο? Εθνικο? Κιν?ματο?, που θα ?δρυε αργ?τερα τη Δημοκρατ?α τη? Τουρκ?α?.

Σ?νοψη

Ο επονομαζ?μενο? Ελληνοτουρκικ?? π?λεμο? του 1919–1922, ονομ?στηκε ?τσι απ? το γενικευμ?νο π?λεμο των Συμμ?χων κατ? τη? Οθωμανικ?? Αυτοκρατορ?α?, κατ? τον οπο?ο και ενεπλ?κη η Ελλ?δα στη λεγ?μενη Μικρασιατικ? εκστρατε?α. Ε?ναι επ?ση? γνωστ?? και ω? Π?λεμο? τη? Μικρ?? Ασ?α?, και για την Τουρκ?α αποτελε? κομμ?τι του Το?ρκικου πολ?μου τη? Ανεξαρτησ?α? απ? τι? ευρωπα?κ?? δυν?μει? κατοχ?? (Βρεταν?α, Γαλλ?α, Ιταλ?α, θεωρο?μενη ομο?ω? και η Ελλ?δα), ?πω? και εναντ?ον των πιστ?ν στο σουλτ?νο, τακτικ?ν οθωμανικ?ν στρατευμ?των.

Το 1919, ο τ?τε πρωθυπουργ?? τη? Ελλ?δα? Ελευθ?ριο? Βενιζ?λο? και η κυβ?ρνησ? του, ?χοντα? την υποστ?ριξη των νικητ?ν ?γγλων και Γ?λλων του Α? Παγκοσμ?ου Πολ?μου [παρ? τι? αμφιβολ?ε? των στρατιωτικ?ν του? επιτελε?ων για την ελληνικ? απ?βαση, π.χ. ο στρατ?ρχη? Χ?νρι Ου?λσον του ε?πε "κατ?στρεψε? τη χ?ρα σου" ? τι? εκτιμ?σει? των επιτελε?ων -Τσ?ρτσιλ, υπ?μνημα Φο?- που σε γενικ?? γραμμ?? υπολ?γιζαν ?τι ο ?λεγχο? τη? Μικρ?? Ασ?α? απαιτο?σε στρατ? 600.000 ανδρ?ν] δι?ταξε την απ?βαση ελληνικ?ν στρατευμ?των στην Μικρ? Ασ?α με συμμαχικ? ?εντολ?? την αποκατ?σταση τη? ειρ?νη? και τη? τ?ξη?, καθ?? και την προστασ?α ?λου του χριστιανικο? (και ?χι μ?νο) πληθυσμο? απ? αυθαιρεσ?ε?. Η Ελλ?δα στην ουσ?α προσδοκο?σε την επικε?μενη συνθ?κη ειρ?νη? επ? των ηττημ?νων Το?ρκων. Και μπορε? μεν ο τελικ?? στ?χο? των Ελλ?νων να ?ταν η προσ?ρτηση περιοχ?ν τη? Μικρ?? Ασ?α? στο πλα?σιο τη? Μεγ?λη? Ιδ?α? (κυρ?ω? στα παρ?λια, ?που το ελληνικ? στοιχε?ο, ε?τε ω? πλειοψηφ?α ε?τε ?χι, ζο?σε και δραστηριοποιο?νταν ?ντονα), πρωταρχικ? ?μω? μ?ριμνα τη? κυβ?ρνηση? Βενιζ?λου ?ταν, ?ντω?, η προστασ?α των ελληνικ?ν πληθυσμ?ν απ? την τουρκικ? αυθαιρεσ?α. Μ?λιστα αυτ? γ?νονται με νωπ? την εμπειρ?α απ? την αισχρ? μεταχε?ριση των πληθυσμ?ν αυτ?ν μετ? του? βαλκανικο?? πολ?μου?, ?ταν δηλαδ? χιλι?δε? μη μουσουλμ?νοι Μικρασι?τε? (και ?χι μ?νον ?λληνε?) υπ?στησαν απ?νθρωπε? πι?σει? και εκδι?χθηκαν απ? τι? πατρογονικ?? εστ?ε? του? κατ? τρ?πο που ?γγιζε και συχν? ξεπερνο?σε τα ?ρια τη? εθνοκ?θαρση?. Ο ελληνικ?? στρατ?? στ?λθηκε εκε? απ? του? συμμ?χου? "δ?κην χωροφ?λακα", χωρ?? η Ελλ?δα να ?χει εξασφαλ?σει απτ? δικαι?ματα επ? τη? Σμ?ρνη? και τη? ευρ?τερη? ηπειρωτικ?? τη? περιοχ??. Μ?νο μετ? απ? 5 χρ?νια και αφο? θα διενεργε?το δημοψ?φισμα, θα αποφασιζ?ταν η τ?χη τη? Σμ?ρνη? και σε ποια χ?ρα θα περνο?σε. Προφαν?? ?μω? η Ελλ?δα π?στευε ?τι, εκ των πραγμ?των, θα "κ?ρδιζε" το δημοψ?φισμα. Η Σμ?ρνη εκε?νη την εποχ? ε?χε πληθυσμ? 270.000 κατο?κων, εκ των οπο?ων 140.000 ?λληνε? (και οι ?λλοι ?ταν: μουσουλμ?νοι Το?ρκοι, Φραγκολεβαντ?νοι, Αρμ?νιοι, δυτικο? και Εβρα?οι). Στο βιλα?τι Σμ?ρνη? ?μω? το μουσουλμανικ? στοιχε?ο ?ταν πλειοψηφ?α.

Το 1920 υπογρ?φηκε η Συνθ?κη των Σεβρ?ν (10 Αυγο?στου 1920), η οπο?α καθ?ριζε του? ?ρου? ειρ?νη? των Συμμ?χων με την ηττημ?νη Οθωμανικ? Αυτοκρατορ?α.

Και εν? ο Σουλτ?νο? δ?χθηκε τη συνθ?κη, οι Νε?τουρκοι με επικεφαλ?? τον Μουσταφ? Κεμ?λ ? Ατατο?ρκ, ?πω? ονομ?στηκε απ? του? ομοεθνε?? του στη συν?χεια, δεν την αναγν?ρισαν, εν? ?δη βρ?σκονταν σε ανταρτοπ?λεμο με την Αντ?ντ και του? ?λληνε? συμμ?χου? τη?. Αυτ? οδ?γησε την ελληνικ? κυβ?ρνηση στην αν?ληψη δρ?ση? προκειμ?νου να επιβ?λει τα συμφωνηθ?ντα, με την προοπτικ? να κερδ?σει πιθαν?? και επιπλ?ον εδ?φη. ?τσι, τα ελληνικ? στρατε?ματα ?ρχισαν το καλοκα?ρι του 1920 να προελα?νουν σε εδ?φη ?ξω απ? τη ζ?νη τη? Σμ?ρνη?.

Στο μεταξ? στην Ελλ?δα η κοιν? γν?μη ε?χε αρχ?σει να στρ?φεται εναντ?ον του Βενιζ?λου και στι? εκλογ?? του Νοεμβρ?ου του 1920 δεν εξελ?γη ο?τε καν βουλευτ??, εν? στην Τουρκ?α ο Μουσταφ? Κεμ?λ εδραιων?ταν ?λο και πιο γερ?. Αυτ? οδ?γησε στην αποδυν?μωση του ελληνικο? στρατο? στη Μικρ? Ασ?α, το οπο?ο βασιζ?ταν κυρ?ω? σε βενιζελικο?? αξιωματικο??, και αντ?στροφα, σε ενδυν?μωση του τουρκικο?. Παρ?λληλα η ?νοδο? του Κωνσταντ?νου στον θρ?νο ?δωσε στι? ?δη διστακτικ?? μεγ?λε? δυν?μει? το πρ?σχημα να απαγκιστρωθο?ν πλ?ρω? απ? τη μικρασιατικ? εκστρατε?α, καθ?? ο Κωνσταντ?νο? ε?χε ?μεσε? σχ?σει? με την ?κπτωτη βασιλικ? οικογ?νεια τη? ηττημ?νη? Γερμαν?α?.

Τον Α?γουστο του 1922 τα τουρκικ? στρατε?ματα ?ρχισαν την αντεπ?θεση. Αφο? επ?τυχαν τη δι?σπαση των ελληνικ?ν δυν?μεων και την αποκοπ? και συντριβ? μ?ρου? αυτ?ν, ο κεμαλικ?? τουρκικ?? στρατ?? αν?γκασε τον εναπομε?νοντα ελληνικ? να υποχωρε? διαρκ??, εν? μαζ? με τον ελληνικ? στρατ? ?φευγαν ?μαχοι ?λληνε?, Αρμ?νιοι και Κιρκ?σιοι (οι τελευτα?οι ε?χαν πολεμ?σει στο πλευρ? του ελληνικο? στρατο? και ω? εκ το?του φοβ?ντουσαν αντ?ποινα απ? του? Το?ρκου?) για να γλυτ?σουν τη ζω? του?. Ο ελληνικ?? στρατ?? αναγκ?στηκε να αποχωρ?σει απ? τη Μικρ? Ασ?α και ο π?λεμο? ε?χε ουσιαστικ? τελει?σει. Με τη Συνθ?κη τη? Λωζ?νη? (24 Ιουλ?ου 1923), καθορ?στηκαν τα ν?α εδαφικ? καθεστ?τα του ελληνικο? και τουρκικο? κρ?του? αντ?στοιχα.

Μα?ρε? σελ?δε? στην ιστορ?α του πολ?μου αυτο? αποτελο?ν η πυρπ?ληση τη? Σμ?ρνη?, η οπο?α σ?μφωνα με του? ?λληνε? αλλ? και αρκετο?? υπηκ?ου? ξ?νων κρατ?ν τη? Ευρ?πη? και των ΗΠΑ που ?σαν αυτ?πτε? μ?ρτυρε?, προκλ?θηκε απ? του? Το?ρκου? (η Σμ?ρνη υπ?ρξε ?ω? τ?τε μεγ?λο? φ?ρο? του Ελληνισμο?) και η ανταλλαγ? πληθυσμ?ν αν?μεσα στην Ελλ?δα και την Τουρκ?α που ξεσπ?τωσε 1.650.000 ?λληνε? και 570.000 Το?ρκου?.

Τα πραγματικ? α?τια τη? Μικρασιατικ?? καταστροφ?? παραμ?νουν μ?χρι και σ?μερα ?να περ?πλοκο και πολ? αμφιλεγ?μενο ζ?τημα. Οι περισσ?τεροι ιστορικο? συμφωνο?ν πω? το γενικευμ?νο κλ?μα διχ?νοια? που ε?χε αφ?σει στην Ελληνικ? κοινων?α ο Εθνικ?? Διχασμ??, εκτ?? ?λλων, δημιο?ργησε πολιτικ? αστ?θεια και στ?ρησε απ? τον Ελληνικ? στρατ? ?μπειρα στελ?χη. Επ?ση?, η γενικ?τερη υποτ?μηση των Το?ρκων μετ? τι? ν?κε? των Βαλκανικ?ν Πολ?μων και του Πρ?του Παγκοσμ?ου Πολ?μου δημιο?ργησαν αισθ?ματα ?παρση? σε μεγ?λο μ?ρο? των Ελλ?νων, οι οπο?οι δεν π?ραν στα σοβαρ? ο?τε την απειλ? που συνιστο?σε ο Κεμ?λ, ο?τε τα ?ξοδα τη? εκστρατε?α?, αλλ? ο?τε και τη σταδιακ? απομ?νωση τη? χ?ρα? σε διεθν?? επ?πεδο. ?λλοι π?λι, ?πω? ο Ιω?ννη? Μεταξ??, ε?χαν επιχειρηματολογ?σει πω? η μικρασιατικ? εκστρατε?α θα ?ταν καταδικασμ?νη να αποτ?χει εξαρχ??, καθ?? η Ελλ?δα δεν ε?χε τα απαρα?τητα μ?σα για να κυριαρχ?σει στα οροπ?δια τη? κεντρικ?? Μικρ?? Ασ?α? ?που και θα κριν?ταν τελικ? η ?κβαση του πολ?μου, καθ?? η κατ?ληψη μ?νο τη? παραλιακ?? ζ?νη? αποκομμ?νη απ? μ?α εχθρικ? ενδοχ?ρα ?ταν μακροπρ?θεσμα αδ?νατη.

Α?τια

Η αιτ?α για την ?ναρξη του πολ?μου ?ταν οι μυστικ?? συμφων?ε? των Δυτικ?ν δυν?μεων για να διαμελ?σουν την Οθωμανικ? αυτοκρατορ?α μετ? τον Α' Παγκ?σμιο Π?λεμο. Συγκεκριμ?να, η Αγγλ?α υποσχ?θηκε στου? ?λληνε? εδαφικ?? προεκτ?σει? ει? β?ρο? των Το?ρκων αν συμμαχο?σαν με του? Συμμ?χου? στον Α' Παγκ?σμιο Π?λεμο. Τα εδ?φη που υποσχ?θηκαν οι ?γγλοι ?ταν η ?μβρο?, η Τ?νεδο? και τα μικρασιατικ? παρ?λια, εν? παλαι?τερα (1915) ε?χε προσφερθε? και η Κ?προ?, αλλ? η προσφορ? απορρ?φθηκε απ? την ελληνικ? βασιλικ? κυβ?ρνηση του Αλ. Ζα?μη.

Αυτ? την περ?οδο, ο Μουσταφ? Κεμ?λ, στρατιωτικ?? και ηγ?τη? μ?α? ομ?δα? επαναστατ?ν, ?δρυσε το Το?ρκικο Εθνικ? Κ?νημα στη Μικρ? Ασ?α. Οι επαναστ?τε? θ?λησαν να ελευθερ?σουν τα μ?ρη που ε?χαν παραδοθε? στην Ελλ?δα με την απραξ?α τη? Υψηλ?? Π?λη?.

Κατ?ληψη Ανατολικ?? Θρ?κη? και Ζ?νη? τη? Σμ?ρνη?

Στι? 2/15 Μα?ου 1919 ελληνικ? στρατε?ματα τη? 1η? Μεραρχ?α? με διοικητ? το στρατηγ? Ζαφειρ?ου αποβιβ?σθηκαν στη Σμ?ρνη και κατ?λαβαν την π?λη και τι? γ?ρω περιοχ??, με την κ?λυψη του Ελληνικο?, Γαλλικο?, Βρετανικο? και Ιταλικο? ναυτικο?, εν? οι Γ?λλοι ?δη ε?χαν καταλ?βει μ?ρο? τη? Κιλικ?α? και οι Ιταλο? (απ? το Μ?ρτιο του 1919) τα ν?τια παρ?λια τη? Μικρ?? Ασ?α?. Αργ?τερα (Ιο?λιο του 1920) ο ελληνικ?? στρατ?? θα καταλ?βει και την Ανατολικ? Θρ?κη εξουδετερ?νοντα? το κ?νημα του Τζαφ?ρ Ταχι?ρ.

Αιματηρ? επεισ?δια σημει?θηκαν απ? τι? πρ?τε? στιγμ?? τη? παρουσ?α? του ελληνικο? στρατο? στην π?λη, καθ?? πυροβολισμο? που ρ?χτηκαν απ? την πλευρ? των τουρκικ?ν στρατ?νων (χωρ?? ποτ? να διευκρινιστε? επακριβ?? αν πρ?κειτο για προβοκ?τσια τρ?τη? δ?ναμη?, αυθ?ρμητη ? εκ των προτ?ρων σχεδιασμ?νη τουρκικ? εν?ργεια) ?φεραν σαν ?μεσο αποτ?λεσμα την αντ?δραση των ελληνικ?ν δυν?μεων. Υπ?ρξαν αρκετο? νεκρο? και τραυματ?ε?, εν? η ελληνικ? διο?κηση, λ?γε? μ?ρε? αργ?τερα εκτ?λεσε δια τυφεκισμο? δυο ευζ?νου? ω? υπα?τιου? απ? ελληνικ?? πλευρ??. Η Διασυμμαχικ? Ανακριτικ? Επιτροπ? που συστ?θηκε, καταλ?γισε ευθ?νε? ?μω? μ?νο στα ελληνικ? στρατε?ματα. Απ? τι? πρ?τε? στιγμ?? παρατηρ?θηκε μια γαλλικ? υπαναχ?ρηση ?σον αφορ? τον ελληνικ? στρατ? στη Μικρ? Ασ?α, η οπο?α με την αλλαγ? τη? γαλλικ?? κυβ?ρνηση? τον Φεβρου?ριο του 1920 θα γ?νει ακ?μα πιο ?ντονη, θεωρ?ντα? λ?θο? την ελληνικ? απ?βαση καθ?? συν?βαλλε στην αν?πτυξη του κεμαλικο? κιν?ματο?. Η ελληνικ? πλευρ? ε?χε παρ'?λα αυτ? τη στ?ριξη του Λ?ιντ Τζορτζ, που π?στευε στην ελληνικ? επικρ?τηση επ? των κεμαλικ?ν (?ναντι των οπο?ων ?μω? καμ?α δ?ναμη τη? Αντ?ντ δεν ε?χε δι?θεση να πολεμ?σει, ?χοντα? ?δη π?σω του? τα 4 χρ?νια παγκοσμ?ου πολ?μου και με τον κ?ριο στ?χο -τη Γερμαν?α- να ?χει ηττηθε?.)

?λληνε? και Αρμ?νιοι τη? Σμ?ρνη? υποδ?χτηκαν του? ?λληνε? ω? σωτ?ρε?, εν? οι Το?ρκοι ?βλεπαν του? ?λληνε? ω? κατακτητ?? στον τ?πο του?. Το μεγαλ?τερο μ?ρο? του τουρκικο? στρατο? στην περιοχ? παραδ?θηκε στα συμμαχικ? στρατε?ματα ? κατ?φυγε στο εσωτερικ? τη? Ανατολ?α?.

Την ?δια στιγμ? οι Ιταλο? ?λεγχαν τη νοτιοδυτικ? Μικρ? Ασ?α, οι Γ?λλοι βρ?σκονταν στην Κιλικ?α, εν? στη Ζ?νη των Στεν?ν διοικο?σε Διασυμμαχικ? Επιτροπ? (στην ουσ?α οι Βρετανο?).

Μ?σα σε 15 μ?λι? μ?ρε? απ? την ?φιξη των ελληνικ?ν δυν?μεων στη Σμ?ρνη, ολ?κληρε? οι περιοχ?? των σαντζακ?ων (διοικητικ? δια?ρεση των Οθωμαν?ν) Σμ?ρνη? και Α?διν?ου (Μενεμ?νη, Τσεσμ?, Π?ργαμο?, Α?βαλ?/Κυδων?ε?) ε?χαν καταληφθε? απ? του? ?λληνε?.. Ο Μουσταφ? Κεμ?λ ε?χε ?δη αρχ?σει να κινητοποιε? του? τουρκικο?? πληθυσμο?? και να του? καλε? να αντισταθο?ν κυρ?ω? στην ελληνικ? κατοχ?, την οπο?α θεωρο?σε τον μ?γιστο κ?νδυνο.

Ισχυροπο?ηση των Ελληνικ?ν διεκδικ?σεων

Παρ?λαση τμ?ματο? του Ελληνικο? Στρατο? στην προκυμα?α τη? Σμ?ρνη?, 2 Μα?ου 1919.

Τον Μ?ιο του 1919 η Ελλ?δα (εκ των νικητ?ν του Α’ Παγκοσμ?ου Πολ?μου) εξασφ?λισε απ? τι? μεγ?λε? δυν?μει? τη? ?Τριπλ?? Συνεννο?σεω?? (?Αντ?ντ?) -και χ?ρι? στι? εν?ργειε? του πρωθυπουργο? τη? Ελευθ?ριου Βενιζ?λου- την ?δεια να αποβιβ?σει στρατε?ματα στη Σμ?ρνη. Καταλυτικ? ρ?λο σε αυτ? την απ?φαση ?παιξε η απ?βαση των Ιταλ?ν, χωρ?? να λ?βουν συνα?νεση των συμμ?χων, στη νοτιοδυτικ? Μικρ? Ασ?α. Η Αντ?ντ ε?χε μεν υποσχεθε? εδαφικ? ανταλλ?γματα στην Ιταλ?α (μαζ? και με τη Σμ?ρνη), αλλ? εκ των υστ?ρων δ?σταζε στο να δ?σει ?δεια για τη κατ?ληψ? του?, με αποτ?λεσμα να αποφασιστε? συνοπτικ? η ελληνικ? κατ?ληψη ?στε να μη π?σει σε ιταλικ? χ?ρια.

Οι διπλωματικ?? ικαν?τητε? του Βενιζ?λου ε?χαν ?λλωστε ?δη δημιουργ?σει γ?νιμο ?δαφο? για τι? ελληνικ?? διεκδικ?σει? στη Μικρ? Ασ?α, καθ?? και η αν?γκη να προστατευτο?ν οι χριστιανικο? πληθυσμο? τη? Ιων?α? απ? δολιοφθορ?? των Το?ρκων ατ?κτων. Η κατ?ληψη τη? πρωτε?ουσα? τη? Ιων?α? ?γινε μ?σα σε πανηγυρικ? κλ?μα και χωρ?? αντ?σταση (αν και κατ? τι? πρ?τε? ημ?ρε? καταγρ?φηκαν αρκετ? αιματηρ? επεισ?δια με ευθ?νη και των δ?ο πλευρ?ν), τοποθετ?θηκαν ελληνικ?? διοικητικ?? αρχ?? που υπ?χθησαν στι? εντολ?? του αρμοστ? Αριστε?δη Στεργι?δη και ξεκ?νησε η προσπ?θεια να αναχαιτιστο?ν οι εχθρικ?? επιβουλ??, με στρατιωτικ?? εκκαθαριστικ?? επιχειρ?σει? προ? τα ενδ?τερα. Το Φεβρου?ριο του 1920 συγκροτ?θηκε η ?Στρατι? Μικρ?? Ασ?α??, αποτελο?μενη απ? το Α?Σ?μα Στρατο? και το Σ?μα Στρατο? Σμ?ρνη?.

Με τη συμφων?α των Σεβρ?ν (Α?γουστο? 1920) που υπ?γραψε η ηττημ?νη του πολ?μου Οθωμανικ? αυτοκρατορ?α, αναγνωρ?σθηκε η επικυριαρχ?α του Σουλτ?νου στην περιοχ? Σμ?ρνη?, πλην ?μω? το χρονοδι?γραμμα προ?βλεπε ελληνικ? διο?κηση για την επ?μενη πενταετ?α π?ραν τη? οπο?α? παρεχ?ταν η δυνατ?τητα μ?σω δημοψηφ?σματο? να περι?λθει οριστικ? στην Ελληνικ? επικρ?τεια. Παρ?λληλα, η Ανατολικ? Θρ?κη παραχωρ?θηκε στην Ελλ?δα ?ω? την Τσατ?λζα, λ?γα χιλι?μετρα απ? την Κωνσταντινο?πολη, εν? με τη ξεχωριστ? συμφων?α Βενιζ?λου-Τιτ?νι, η Ιταλ?α ε?χε συμφων?σει να αποδ?σει αργ?τερα και τα Δωδεκ?νησα στην Ελλ?δα (η συμφων?α αναιρ?θηκε το καλοκα?ρι του 1920 απ? την Ιταλ?α).

Προ?θηση στη μικρασιατικ? ενδοχ?ρα

Η προ?θηση του Ελληνικο? στρατο? στη μικρασιατικ? ενδοχ?ρα.

Τμ?μα Ελληνικο? Πεζικο? στι? πλαγι?? του Τμ?λου.

Η συμφων?α των Σεβρ?ν που υπεγρ?φη στι? 28 Ιουλ?ου (σ?μφωνα με το παλαι? ημερολ?γιο) του 1920 αποτ?λεσε μια μεγ?λη διπλωματικ? επιτυχ?α του Βενιζ?λου, την οπο?α ?μω? δεν επικ?ρωσε καμ?α απ? τι? πλευρ?? που την υπ?γραψαν (λ?γω των μετ?πειτα πολιτικ?ν εξελ?ξεων), και την οπο?α ουδ?ποτε αναγν?ρισε ο Μουσταφ? Κεμ?λ, μετ?πειτα γνωστ?? και ω? ?Ατατο?ρκ? (περ?φημο? αξιωματικ?? του τουρκικο? στρατο? που ε?χε διακριθε? στην αντ?σταση κατ? των δυτικ?ν δυν?μεων στη χερσ?νησο τη? Καλλ?πολη?, ?που η Αντ?ντ υπ?στη πανωλεθρ?α). Ο Κεμ?λ ε?χε ?δη οργαν?σει ανταρτικ? στρατ? και ?δη ορ?σει την ?δρα τη? επαναστατικ?? του κυβ?ρνηση? στην ?γκυρα κηρ?σσοντα? αγ?να μ?χρι? εσχ?των. Επρ?κειτο επομ?νω? στην ουσ?α για "συνθ?κη πολ?μου" παρ? για συνθ?κη ειρ?νη?, καθ?? το κ?ντρο εξουσ?α? στην Τουρκ?α ε?χε αλλ?ξει.

Ο Βενιζ?λο?, συνειδητοποι?ντα? πω? η συνθ?κη των Σεβρ?ν κινδ?νευε να παραμε?νει ?νεκρ? γρ?μμα?, αποφ?σισε να την επιβ?λει. Το καλοκα?ρι του 1920 δι?ταξε την εντατικοπο?ηση των στρατιωτικ?ν επιχειρ?σεων (που γρ?γορα μετατρ?πηκαν σε ολοκληρωτικ? π?λεμο με εκατ?ρωθεν ωμ?τητε?) και την προ?θηση του στρατο? προ? το εσωτερικ? τη? Μικρ?? Ασ?α?. Το καλοκα?ρι του 1920, ελληνικ?? δυν?μει? μαζ? με βρετανικ??, προ?λασαν και κατ?λαβαν μια σειρ? απ? π?λει? (Π?νορμο, Μουδανι?, Προ?σα, Νικομ?δεια (Ιζμ?τ), Ουσ?κ). ?ταν η μ?νη επιχε?ρηση του ελληνικο? στρατο? στη Μικρ? Ασ?α που ?γινε σε συνδυασμ? με συμμαχικ?? δυν?μει?. Στι? 6 Ιουν?ου του 1920 η ελληνικ? στρατι? ?ρχισε να προελα?νει προ? βορρ? και ?ω? το τ?λο? του Οκτωβρ?ου ε?χε πετ?χει να καταλ?βει τη γραμμ? Νικομ?δεια - Προ?σα - Ουσ?κ.

Η εκστρατε?α ?γινε υπ? τη διο?κηση του στρατηγο? Λεων?δα Παρασκευ?πουλου. Ο ελληνικ?? στρατ??, παρ? τον σκληρ? ανταρτοπ?λεμο των ατ?κτων Τσετ?ν κατ?ρθωσε να καταλ?βει μια σειρ? απ? π?λει? στι? οπο?ε? κατοικο?σαν ελληνικ?? καταγωγ?? πληθυσμο? και να δ?σει το δικα?ωμα στην πολιτικ? ηγεσ?α να ελπ?ζει σε περιορισμ? του τουρκικο? στοιχε?ου στην κεντρικ? Μικρ? Ασ?α. Παρ?λληλα, μια σειρ? απ? πολιτιστικ?? και κοινωνικ?? πρωτοβουλ?ε? τη? ελληνικ?? διο?κηση? τη? Μικρ?? Ασ?α?, ?πω? αρχαιολογικ?? ανασκαφ??, ιδρ?σει? εκπαιδευτικ?ν και ?λλων ιδρυμ?των αποσκοπο?σαν στην εμπ?δωση τη? ελληνικ?? συνε?δηση? των κατο?κων και τη δημιουργ?α υποδομ?ν για την οριστικ? ενσωμ?τωση των απελευθερωμ?νων (κατακτημ?νων κατ? την τουρκικ? πλευρ?) περιοχ?ν στην ελληνικ? επικρ?τεια.

Καθ?? ?μω? η κεμαλικ? αντ?σταση δεν εξασθενο?σε -αντιθ?τω? ο Κεμ?λ ε?χε συνεχε?? ν?κε? κατ? Γ?λλων και Αρμεν?ων στα ανατολικ?- τον Σεπτ?μβριο/Οκτ?βριο του 1920 ο Βενιζ?λο? συν?ταξε υπ?μνημα προ? τον Βρεταν? πρωθυπουργ? Λ?υντ Τζορτζ προτε?νοντα? αναθε?ρηση των ?ρων συνθ?κη? ειρ?νη?. Πρ?τεινε περαιτ?ρω συνδυασμ?νε? επιχειρ?σει? με του? Βρετανο??, επ?λαση του ελληνικο? στρατο? προ? την ?γκυρα, καθ?? και αποστολ? στρατευμ?των στον Π?ντο για τη δημιουργ?α ανεξ?ρτητου κρ?του? (το ποντιακ? ζ?τημα ?ω? τ?τε ε?χε υποτιμηθε? και δεν ε?χε συμπεριληφθε? στου? ?ρου? ειρ?νη? - η συνθ?κη προ?βλεπε οι ?λληνε? του Π?ντου να συμπεριληφθο?ν στο ευρ?τερο αρμενικ? κρ?το?, με του? Ποντ?ου? να αντιδρο?ν και να απορρ?πτουν αυτ? τη λ?ση). Επ?ση? πρ?τεινε να διεθνοποιηθο?ν η Κωνσταντινο?πολη και τα στεν? με την ανακ?ρυξη ενδεχομ?νω? ξεχωριστο? κρ?του?. Οι επερχ?μενε? ελληνικ?? εκλογ??, ?μω? και η ?ττα του Βενιζ?λου σε αυτ??, οδ?γησαν σε εγκατ?λειψη του σχεδ?ου.

Αλλαγ? κυβ?ρνηση? - Ανοικτ? μεταστροφ? του διεθνο?? παρ?γοντα

?φοδο? τμ?ματο? του Ελληνικο? Στρατο? κοντ? στον ποταμ? ?ρμο.

Στην Ελλ?δα, ωστ?σο, παρ? τον ενθουσιασμ? τη? βενιζελικ?? πλευρ?? που θεωρο?σε πλ?ον γεγον?? τη καθι?ρωση τη? χ?ρα? ω? μ?α περιφερειακ? δ?ναμη των "δ?ο ηπε?ρων και π?ντε θαλασσ?ν" και την ανακατ?ληψη τη? Κωνσταντινο?πολη? πλ?ον ζ?τημα χρ?νου, στη πρ?ξη η δυσαρ?σκεια του κ?σμου που ?ταν ?δη υπαρκτ? λ?γω του Εθνικο? Διχασμο? αυξ?θηκε απ? τι? πολλ?? αυθαιρεσ?ε? των βενιζελικ?ν εναντ?ον των αντιβενιζελικ?ν, εκ των οπο?ων πολλο? -αλλ? ?χι ?λοι- ?ταν φιλοκωνσταντινικο?. Ιδια?τερα μεγ?λο ρ?λο στη π?λωση τη? κοινων?α? αλλ? και στη δυσαρ?σκεια κατ? του Βενιζ?λου ?παιξε το πογκρ?μ του Ιουλ?ου 1920, τα λεγ?μενα "Ιουλιαν?", που ξ?σπασαν στην Αθ?να την επομ?νη τη? απ?πειρα? δολοφον?α? κατ? του πρωθυπουργο? απ? δ?ο απ?τακτου? βασιλ?φρονε? αξιωματικο?? στο σιδηροδρομικ? σταθμ? τη? Λυ?ν του Παρισιο?. Η απ?πειρα κατ? του πρωθυπουργο? εξαγρ?ωσε τη Βενιζελικ? παρ?ταξη και μ?λη τη? οπο?α? μαζ? με παρακρατικο?? προ?βησαν σε πλ?θο? βιαιοπραγι?ν προ? γνωστο?? αντιβενιζελικο?? και βανδαλισμο?? των περιουσι?ν του?. Ο φ?νο? του επιφανο?? στελ?χου? τη? αντιβενιζελικ?? παρ?ταξη? και εν?? απ? του? κυρι?τερου? διεκδικητ?? τη? επ?μενη? πρωθυπουργ?α?, λογ?ου και πολιτικο? ?ωνα Δραγο?μη, που δι?πραξε στρατιωτικ? ?γημα στη δι?ρκεια των επεισοδ?ων συντ?ραξε τη χ?ρα και συντ?λεσε στη με?ωση τη? λα?κ?? αποδοχ?? τη? κυβ?ρνηση?. Η πλ?ον εξοργισμ?νη και συνασπισμ?νη αντιπολ?τευση δ?λωνε ?τι θα φρ?ντιζε να εξασφαλ?σει την επιστροφ? των ταλαιπωρημ?νων στρατιωτ?ν που βρ?σκονταν στα ?πλα απ? το 1912 χωρ?? σχεδ?ν καμ?α διακοπ?, εν? η ξαφνικ? απ?λεια απ? δ?γκωμα πιθ?κου του νεαρο? βασιλι? (Αλ?ξανδρο? Α'), που ε?χε διαδεχθε? τον ?κπτωτο πατ?ρα του (Κωνσταντ?νο? Α') και ε?χε αρμονικ? συνεργασ?α με το Βενιζ?λο, επ?τεινε την πολιτικ? αστ?θεια.

Προπαγανδιστικ?? χ?ρτη? που δημιουργ?θηκε εν?ψει των εκλογ?ν του 1920 απ? υποστηρικτ?? του Ελευθ?ριου Βενιζ?λου, ο οπο?ο? ?χει δ?ο σκ?πιμε? ανακρ?βειε?. Η ζ?νη τη? Σμ?ρνη? σ?μφωνα με τη συνθ?κη των Σεβρ?ν θα γιν?ταν μ?ρο? τη? ελληνικ?? επικρ?τεια? μ?νο μετ? απ? μελλοντικ? δημοψ?φισμα σε 5 χρ?νια, εν? η Β?ρεια ?πειρο? αν και διεκδικ?θηκε δεν ?γινε ποτ? τμ?μα τη? ελληνικ?? επικρ?τεια?. Η Κωνσταντινο?πολη και η γ?ρω ζ?νη, που εδ? απεικον?στηκαν με διαγ?νιε? παρ?λληλε? γραμμ??, βρ?σκονταν υπ? τη κατοχ? τη? Αντ?ντ και δεν επρ?κειτο για ελληνικ? επικρ?τεια.

Τον Οκτ?βριο του 1920, ο ελληνικ?? στρατ?? προχ?ρησε στην κεντρικ? Μικρ? Ασ?α με τη διστακτικ? στ?ριξη των δυτικ?ν οι οπο?οι ?θελαν να επιβ?λουν στην εθνικιστικ? τουρκικ? κυβ?ρνηση τη Συνθ?κη των Σεβρ?ν, αν και παρ?λληλα ε?χαν αρχ?σει να προχωρο?ν σε κρυφ?? διαπραγματε?σει? με του? νε?τουρκου?. Ο Βενιζ?λο? ?στερα απ? συνεχ? αιτ?ματα τη? αντιπολ?τευση? αποφ?σισε να προσφ?γει σε εκλογ?? (ε?χε προαναγγε?λει ?τι εκλογ?? θα γ?νονταν μετ? την υπογραφ? τη? συνθ?κη? ειρ?νη?), ?που, χ?ρι? στο πλειοψηφικ? εκλογικ? σ?στημα που εφαρμ?σθηκε, η ?Ηνωμ?νη Αντιπολ?τευσι?? και ο επικεφαλ?? τη? Δημ?τριο? Γο?ναρη? θρι?μβευσαν, παρ?τι υπολε?πονταν σε ψ?φου?. ?τσι οι πολεμικ?? επιχειρ?σει? που ξεκ?νησαν απ? τον Ελευθ?ριο Βενιζ?λο, συνεχ?στηκαν απ? τι? ν?ε? φιλοβασιλικ?? κυβερν?σει?.

Οι διοικητ?? του Τουρκικο? Στρατο?.

Την ?δια στιγμ?, τα ν?α απ? τα ανατολικ? δεν ?ταν θετικ?, καθ?? ο τουρκικ?? στρατ?? νικ?ντα? του? Αρμ?νιου?, και με σοβιετικ? υποστ?ριξη, του? αν?γκασε (με τη συνθ?κη τη? Αλεξανδρο?πολη?/Γκιουμρ?) να αποκηρ?ξουν τη συνθ?κη των Σεβρ?ν, περιορ?ζοντα? δραστικ? το αρμενικ? κρ?το?.

Ο Βενιζ?λο?, χωρ?? να ?χει εκλεγε? βουλευτ??, μετ? απ? αυτ? την εκλογικ? ?ττα ?φυγε για το Παρ?σι, εν? η ν?α κυβ?ρνηση, ενδ?δοντα? και στη λα?κ? π?εση, αποφ?σισε να διοργαν?σει δημοψ?φισμα για την επιστροφ? του εξ?ριστου Κωνσταντ?νου.

Η Ιταλ?α, που απ' την αρχ? δυσφορο?σε με την ελληνικ? παρουσ?α στη Μικρ? Ασ?α (καθ?? ε?χε φοβηθε? ?τι μια υπερβολικ? μεγ?λη επ?κταση και αν?πτυξη τη? Ελλ?δα? ω? χ?ρα, θα ?θιγε τα δικ? τη? συμφ?ροντα), και ιδ?ω? η Γαλλ?α, για την οπο?α ο Κωνσταντ?νο? ?ταν "κ?κκινο παν?" (αλλ? και λ?γω τη? αλλαγ?? τη? γαλλικ?? κυβ?ρνηση? τον Φεβρου?ριο του 1920, που ε?χε διαφορετικ? πολιτικ? στο μικρασιατικ? ζ?τημα απ? την προκ?τοχ? τη?), βρ?καν σε αυτ? την πολιτικ? εξ?λιξη το πρ?σχημα που αναζητο?σαν για να απαγκιστρωθο?ν απ? τη μεταπολεμικ? συμμαχικ? του? "αλληλεγγ?η" και κατ? συν?πεια και απ? τη Μικρ? Ασ?α, στην οπο?α κατε?χαν μεν σημαντικ? εδ?φη, αλλ? ?δη ε?χαν ?λθει σε μυστικ?? συνεννο?σει? για την αποχ?ρησ? του? με ανταλλ?γματα, εν? με την αποχ?ρηση των στρατευμ?των του? συμφων?θηκε ?λο το πολεμικ? υλικ? του? να ?μενε στα χ?ρια των Το?ρκων. Μ?λιστα, απε?λησαν την Ελλ?δα ?τι ενδεχ?μενη παλιν?ρθωση του Κωνσταντ?νου θα οδηγο?σε σε ρ?ξη των σχ?σεων, κ?τι που ?μω? αγν?ησε η ν?α ελληνικ? κυβ?ρνηση. Τον Νο?μβριο του 1920 ο Κωνσταντ?νο? επ?στρεψε στο θρ?νο ?στερα απ? δημοψ?φισμα. Αγγλ?α, Γαλλ?α και Ιταλ?α παρ?δωσαν διακοιν?σει? στη ν?α κυβ?ρνηση με τι? οπο?ε? δεν αναγν?ριζαν τον Κωνσταντ?νο ω? αρχηγ? του κρ?του? και π?γωσαν ?λα τα δ?νεια που ε?χαν δρομολογηθε? προ? την Ελλ?δα. Μ?νο η Αγγλ?α συν?χισε πλ?ον, αν και μ?νο σε διπλωματικ? επ?πεδο, να υποστηρ?ζει την Ελλ?δα στον ελληνοτουρκικ? π?λεμο, καθ?? ο ελληνικ?? στρατ?? λειτουργο?σε ω? ασπ?δα για του? ?διου? στα Στεν?. Ωστ?σο, αν και ?ταν σταθερ? με το μ?ρο? τη? Ελλ?δο?, αρν?θηκε τη στρατιωτικ? στ?ριξη, για να μην προκαλ?σει τη Γαλλικ? κυβ?ρνηση.

Στην Τουρκ?α, ο Κεμ?λ συν?χιζε τον αγ?να του κατ? του Σουλτ?νου (ο οπο?ο? ?ταν πρ?θυμο? να δεχθε? τη συμφων?α των Σεβρ?ν, διατηρ?ντα? τα προν?μι? του), αλλ? και των ξ?νων στρατευμ?των (κυρ?ω? Ελλ?νων και Αρμεν?ων, δευτερευ?ντω? Γ?λλων και Βρεταν?ν, εν? κατ? των Ιταλ?ν δεν πραγματοπο?ησε καμ?α επ?θεση). Η κυβ?ρνηση Γο?ναρη κρ?νοντα? πω? η προεκλογικ? τη? υπ?σχεση να αποσ?ρει τα στρατε?ματα εν μ?σω ολοκληρωτικο? πολ?μου θα ?ταν εκ των πραγμ?των αυτοκτονικ?, αποφ?σισε με την παρ?τρυνση των ?γγλων (που εξυπηρετο?σαν τα δικ? του? συμφ?ροντα) να συνεχ?σει την πολιτικ? του Βενιζ?λου και να κλιμακ?σει τι? στρατιωτικ?? επιχειρ?σει? ?στε να β?λει γρ?γορα τ?λο? στη τουρκικ? αντ?σταση, η οπο?α γιν?ταν μ?ρα με τη μ?ρα δυνατ?τερη. Την ελληνικ? ηγεσ?α ε?χε ?δη αρχ?σει να απασχολε? ?ντονα (σ?μφωνα και με δηλ?σει? του ?διου του Γο?ναρη) η τ?χη των ελληνικ?? καταγωγ?? πληθυσμ?ν, στο σεν?ριο να αποφασιζ?ταν η διακοπ? τη? εκστρατε?α?, λ?γω του μεγ?λου φανατισμο? των κεμαλικ?ν, οι οπο?οι ε?χαν δε?ξει πολλ?κι? ?τι δεν χαρ?ζονταν στου? αμ?χου?, με πλ?ον φρικαλ?ο παρ?δειγμα την Γενοκτον?α Αρμεν?ων, Ελλ?νων και Ασσυρ?ων. Με πιο ωμ? διατ?πωση, ε?χε γ?νει πλ?ον αντιληπτ? στην ελληνικ? κυβ?ρνηση ?τι αν τυχ?ν αποφασιζ?ταν η διακοπ? τη? εκστρατε?α?, τ?τε αυτ? δεν θα σ?μαινε για του? ελληνικο?? πληθυσμο?? ?ν?α σκλαβι??, αλλ? ολικ? αφανισμ?, μ?σω ολικ?? γενοκτον?α?.

Οι ν?ε? κυβερν?σει? ?καναν στρατηγο?? του ελληνικο? στρατο? κωνσταντινικο??, εν? απομ?κρυναν πολλο?? βενιζελικο?? αξιωματικο?? απ? το στρ?τευμα, ιδ?ω? ?σου? ε?χαν συμμετ?σχει στο κ?νημα Εθνικ?? Αμ?νη?. Η πρακτικ? εν? ?ταν συνηθισμ?νη για την εποχ? και αναμεν?μενη, στη πρ?ξη δημιο?ργησε σ?γχυση και πολλ? προβλ?ματα, αφο? πολλο? βενιζελικο? στρατιωτικο? ε?χαν πολυετ? εμπειρ?α στο πεδ?ο τη? μ?χη?. Πολλο? αποχ?ρησαν μ?νοι του?, χωρ?? εντολ?? (π.χ. Κονδ?λη?). Η Κωνσταντινο?πολη ?γινε το κ?ντρο των απ?στρατων βενιζελικ?ν που μ?σω τη? "Δημοκρατικ?? ?μυνα?" ?ρχισαν να ασκο?ν κριτικ? στι? ν?ε? κυβερν?σει?.

Οι ελληνικ?? δυν?μει? εν τω μεταξ? ε?χαν μ?α αποστολ?. Να νικ?σουν τον στρατ? των κεμαλικ?ν και να του? αναγκ?σουν σε αποδοχ? τη? συνθ?κη? ειρ?νη?.

Η εξ?λιξη των επιχειρ?σεων το ?το? 1921

Στι? 28 Δεκεμβρ?ου του 1920, σ?μφωνα με το ανακοινωθ?ν που εξ?δωσε ο ν?ο? διοικητ?? τη? ελληνικ?? στρατι?? Μικρ?? Ασ?α?, Αναστ?σιο? Παπο?λα?, ε?χε επιτευχθε? πλ?ρω? ο αντικειμενικ?? σκοπ?? των στρατιωτικ?ν επιχειρ?σεων στα ενδ?τερα τη? Μικρ?? Ασ?α?. Αυτ?? ?ταν, σ?μφωνα π?ντοτε με την ?δια ανακο?νωση ?η διασκ?ρπισι? των προ του Σ?ματο? Στρατο? Αμ?νη? εχθρικ?ν δυν?μεων, α?τινε? ε?χον συγκεντρωθ? αυτ?θι με επιθετικ?? κατ’ αυτ?ν διαθ?σει??. Οι ελληνικ?? μον?δε?, κατ? το δι?μερο 27 – 28 Δεκεμβρ?ου ε?χαν απωθ?σει τι? τουρκικ?? μον?δε?, που υποχ?ρησαν ?τακτα προ? το Εσκ? Σεχ?ρ. Αναφ?ρεται ?τι υπ?ρξαν πολλο? αιχμ?λωτοι Το?ρκοι στρατι?τε?, ?τι στα ελληνικ? χ?ρια περι?λθε πολεμικ? υλικ? (εξοπλισμ?? και πολεμοφ?δια) και ?τι καταρρ?φθηκε ?να αεροπλ?νο τη? τουρκικ?? αεροπορ?α? το οπο?ο καταστρ?φηκε εντελ??. Οι ελληνικ?? απ?λειε? απ? τη δι?μερη μ?χη, με β?ση τα στοιχε?α που δ?θηκαν στη δημοσι?τητα, ?ταν 39 νεκρο? και 138 τραυματ?ε?. Η προ?θηση των ελληνικ?ν στρατευμ?των ?φτασε ?ω? τα οχυρ? υψ?ματα τη? περιοχ?? Κοβαλ?τσα, τα οπο?α καταλ?φθηκαν απ? το 6ο Σ?νταγμα τη? Μεραρχ?α? Αρχιπελ?γου? (διοικητ?? Σταυριαν?πουλο?).

Ωστ?σο, το γεγον?? ?τι οι ελληνικ?? μον?δε? καταδ?ωξαν του? υποχωρο?ντε? Το?ρκου? μ?νο ?ω? την περιοχ? Ινονο?, και εν-συνεχε?α επ?στρεψαν στι? θ?σει? του? δ?πλα στι? σιδηροδρομικ?? γραμμ?? του σταθμο? του Καρ?κιο? προ? Βαγδ?τη, επ?τρεψε στον τουρκικ? τ?πο να κ?νει προπαγανδιστικ? λ?γο για την πρ?τη ελληνικ? ?ττα. Του? παραπ?νω ?μω? τουρκικο?? ισχυρισμο?? ανατρ?πει δημοσ?ευμα τη? γαλλικ?? εφημερ?δα? ?Ματα?ν? (1884 – 1944) η οπο?α παραθ?τει ?τηλεγρ?φημα εξ’ Αγκ?ρα?, αγγ?λων ?τι ο Κεμ?λ δι’ ανακοινωθ?ντο?, αναγνωρ?ζει την ν?κην του ελληνικο? στρατο?. Το ανακοινωθ?ν τον?ζει, ?τι η ελληνικ? ν?κη οφε?λεται ει? το γεγον??, ?τι αι Ελληνικα? δυν?μει? ?σαν υπ?ρτεραι?

Σ?μφωνα με τι? τουρκικ?? πηγ??, η πρ?τη ?ττα για του? ?λληνε? ?ρθε στην πρ?τη μ?χη του Ινονο?, η οπο?α διεξ?χθηκε απ? τι? 6 ?ω? και τι? 11 Ιανουαρ?ου 1921, κ?τι εντο?τοι? που δεν αποδεικν?εται απ? τα ντοκουμ?ντα τη? εποχ??. Στη δε?τερη μ?χη του Ινονο? (23 Μαρτ?ου - 1 Απριλ?ου 1921) αντ?θετα, ?ντω? η ελληνικ? ολιγωρ?α και η ?λλειψη εφεδρει?ν οδ?γησε την ελληνικ? πλευρ? στην πρ?τη ουσιαστικ? καθ?λωσ? τη? στην τοποθεσ?α Αβγκ?ν - Κοβαλ?τσα απ? τον κεμαλικ? στρατ?, που πλ?ον εμφανιζ?ταν πλ?ρω? οργανωμ?νο?, σε αντ?θεση με την εικ?να που παρουσ?αζε τα προηγο?μενα δ?ο ?τη (?τακτοι). ?τσι, η δε?τερη μ?χη του Ινονο? κατ?ληξε σε επιτυχ?α των το?ρκικων δυν?μεων που π?τυχαν να ανακ?ψουν την ελληνικ? προ?λαση. Η εξ?λιξη αυτ? προβλημ?τισε την ελληνικ? ηγεσ?α, η οπο?α αποφ?σισε να γ?νουν επιχειρ?σει? για την κατ?ληψη των σιδηροδρομικ?ν γραμμ?ν τη? γραμμ?? Εσκ? Σεχ?ρ-Αφι?ν Καραχισ?ρ-Κιουτ?χεια, με στ?χο τη διακοπ? του ανεφοδιασμο? του εχθρο?.

Οι δυτικ?? δυν?μει? εν τω μεταξ? ?θελαν να επισπε?σουν τον διπλωματικ? δι?λογο φοβο?μενε? χειροτ?ρευση τη? κατ?σταση? και επιδι?κοντα? πλ?ον ειρ?νευση και ?χι εξ?ντωση του κεμαλικο? στρατο?.. Στι? 8 Φεβρουαρ?ου 1921 συγκλ?θηκε στο Λονδ?νο διεθν?? δι?σκεψη με πρωτοβουλ?α των Δυν?μεων και εκπροσ?πηση τη? ελληνικ?? πλευρ?? απ? τον πρωθυπουργ? Ν. Καλογερ?πουλο και τη? τουρκικ?? απ? το Μπεκ?ρ Σαμ?, προκειμ?νου να αναζητηθε? κ?ποια λ?ση. Μετ? απ? δι?φορε? αμφιταλαντε?σει? τη? στ?ση? των Συμμ?χων οι οπο?ε? ?φτασαν ?ω? του σημε?ου να προταθε?, αφεν??, δημογραφικ?? ?λεγχο? απ? διασυμμαχικ? επιτροπ? σε Θρ?κη και Σμ?ρνη, αφετ?ρου ακ?μη και αναθε?ρηση τη? Συνθ?κη? των Σεβρ?ν, η Δι?σκεψη διακ?πηκε απ?τομα στι? 3 Μαρτ?ου 1921 χωρ?? να ληφθε? απ?φαση, εν? η ελληνικ? κυβ?ρνηση προχ?ρησε σε επιστρ?τευση. Στι? 10 Μαρτ?ου 1921 ?ρχισε ν?α επιθετικ? εν?ργεια απ? ελληνικ?? πλευρ?? Οι ελληνικ?? δυν?μει? αφο? πρ?τα κατ?λαβαν το Αφι?ν - Καραχισ?ρ, ?φτασαν τελικ? προ του Εσκισεχ?ρ συναντ?ντα? επ?μονη τουρκικ? αντ?σταση. Οι Βρετανο?, αν και ?ταν με το μ?ρο? τη? Ελλ?δο?, αρν?θηκαν τη στρατιωτικ? στ?ριξη, για να μην προκαλ?σουν τη Γαλλικ? κυβ?ρνηση. Εν τω μεταξ?, η Τουρκ?α ?λαβε σημαντικ? στρατιωτικ? και χρηματικ? βο?θεια απ? τη Σοβιετικ? ?νωση.

Η ελληνικ? κυβ?ρνηση ε?χε αντιληφθε? ?τι η προεκλογικ? δ?σμευσ? τη? για τον τερματισμ? τη? Μικρασιατικ?? εμπλοκ?? δεν μπορο?σε να τηρηθε? εκ των πραγμ?των, ?τσι αποφ?σισε τη συν?χεια των επιχειρ?σεων. Μ?λιστα, στι? 16 Απριλ?ου του 1921, ο πρωθυπουργ?? Γο?ναρη? ?φτασε στη Σμ?ρνη, συνοδευ?μενο? απ? τον υπουργ? επ? των Στρατιωτικ?ν Ν. Θεοτ?κη και ε?χε συνεργασ?α με τον αρχιστρ?τηγο Αν. Παπο?λα, τον αρχηγ? του επιτελε?ου Β. Δο?σμανη και τον επιτελ?ρχη Ξ. Στρατηγ?. Επ?ση?, συναντ?θηκε με το Μητροπολ?τη Χρυσ?στομο και με τον Αρμοστ? Αρ. Στεργι?δη. Ν?α συμβιβαστικ? πρ?ταση των Δυν?μεων, απορρ?φθηκε απ? την κυβ?ρνηση Γο?ναρη τον Μ?ιο του 1921. Στι? 29 Μα?ου του 1921 (σε μ?α συμβολικ? επιλεγμ?νη χρονικ? στιγμ?, 468 χρ?νια απ? την ?λωση τη? Κωνσταντινο?πολη?) ο Βασιλι?? Κωνσταντ?νο? αποβιβ?σθηκε στη Σμ?ρνη και συμμετε?χε σε ευρε?α στρατιωτικ? σ?σκεψη, ?που ορ?στηκε ω? στ?χο? η κατ?ληψη τη? ?γκυρα? και η καταστροφ? του σταθμο? ανεφοδιασμο? του εχθρο?, εν?ργεια η οπο?α σ?μφωνα με τι? εκτιμ?σει? του ελληνικο? επιτελε?ου θα οδηγο?σε τον Κεμ?λ σε συνθηκολ?γηση. ?πειτα αν?λαβε τυπικ? την αρχιστρατηγ?α του εκε? Ελληνικο? Στρατο?, αντικαθιστ?ντα? εν μ?ρει τον Αναστ?σιο Παπο?λα. Η κατ?σταση τη? υγε?α? του ?μω? επιδειν?θηκε και επ?στρεψε στην Αθ?να.

Στι? 28 Ιουν?ου του 1921 και εν? ε?χε σταματ?σει κ?θε διπλωματικ? πρωτοβουλ?α, η ελληνικ? επ?θεση επαναλ?φθηκε απ? 4 σημε?α: 4 Μεραρχ?ε? που εξ?ρμησαν απ? την Προ?σα προσ?βαλαν του? τομε?? Ουσ?κ, μο?ρα αεροπλ?νων βομβ?ρδισε την Κιουτ?χεια, εν? τα ελληνικ? τμ?ματα ?δωσαν σφοδρ? μ?χη γι? το Εσκ? Σεχ?ρ, με αποτ?λεσμα τελικ? αυτ? να π?σει στα χ?ρια των Ελλ?νων στι? 6 Ιουλ?ου,, εν συνεχε?α δε, οι ?διε? δυν?μει? -ενισχυμ?νε? απ? 2 ακ?μη μεραρχ?ε? πεζικο? και την ταξιαρχ?α Ιππικο? που ε?χαν εξορμ?σει απ? Τουμλο? Μπουν?ρ και Ουσ?κ- αφο? προηγουμ?νω? (4 Ιουλ?ου) ε?χαν καταλ?βει την Κιουτ?χεια, εν? απ? την 30 Ιουν?ου κρατο?σαν ?δη το Αφι?ν Καραχισ?ρ, κατ?λαβαν με τη Μ?χη του Εσκ? Σεχ?ρ και το σημαντικ?τατο αυτ?ν σιδηροδρομικ? κ?μβο..

Εκστρατε?α Σαγγαρ?ου-?γκυρα?

Δε?τε επ?ση?: Μ?χη Σαγγ?ριου

Λα?κ? εικ?να τη? εποχ?? που εικον?ζει τη Μ?χη του Σαγγ?ριου.

Σε πολεμικ? συμβο?λιο που ?γινε στην Κιουτ?χεια, η ελληνικ? ηγεσ?α αποφ?σισε τη συν?χιση τη? προ?λαση? προ? κατ?ληψη τη? ?γκυρα?.

Η προ?λαση του ελληνικο? εκστρατευτικο? σ?ματο? (120.000 ?νδρε?) μ?σω τη? Αλμυρ?? Ερ?μου ξεκ?νησε την 1 Αυγο?στου 1921 με τη συμμετοχ? των Α?, Β' και Γ? Σωμ?των και τη? Ταξιαρχ?α? Ιππικο? (συνολικ? 9 Μεραρχ?ε?) και ?φερε τι? ελληνικ?? δυν?μει? προ των πυλ?ν τη? ?γκυρα?, στι? 8 Αυγο?στου με τη δι?βαση του ποταμο? Σαγγαρ?ου. Εκε?, στην κρ?σιμη μ?χη που ακολο?θησε τον Α?γουστο του 1921 με ?ναρξη τι? 11 Αυγο?στου, ο ελληνικ?? στρατ?? παρ?τι δι?σπασε τι? δυο πρ?τε? αμυντικ?? ζ?νε? των Το?ρκων αλλ? ?χι και την τρ?τη και τελευτα?α, αναγκ?σθηκε να καθηλωθε?, καθ?? οι αντ?παλοι Το?ρκοι στρατι?τε? -?χοντα? εντολ?? απαγ?ρευση? υποχ?ρηση?, με απειλ? θαν?του- προ?βαλαν λυσσαλ?α αντ?σταση. Διαθ?τοντα? επ?ση? πολλ?? μον?δε? ιππικο?, προ?βαιναν σε καταδρομικ?? επιθ?σει? μ?χρι τα μετ?πισθεν τη? Ελληνικ?? Στρατι??, χτυπ?ντα? εφοδιοπομπ??, σιδηροδρομικο?? σταθμο?? και νοσοκομε?α. Μ?λιστα την 14η Αυγο?στου τρ?α τουρκικ? συντ?γματα ιππικο? επιτ?θηκαν στο Αρχηγε?ο τη? Στρατι?? που βρισκ?ταν στο χωρι? Ουζο?νμπεη, με τον Αρχιστρ?τηγο, τον συνταγματ?ρχη και Δι?δοχο Γε?ργιο, το επιτελε?ο του? και δ?ο χειρουργε?α εκστρατε?α? πλαισιωμ?να και με Αθηνα?ε? εθελ?ντριε? νοσοκ?με?. Στι? 28 Αυγο?στου ο τουρκικ?? στρατ?? αντεπιτ?θηκε με δ?ναμη και τη ν?χτα τη? 30η? προ? 31η Αυγο?στου η ελληνικ? στρατι? αναγκ?σθηκε να συμπτυχθε? (τακτικ? υποχ?ρηση), επιστρ?φοντα? στι? θ?σει? εξ?ρμησ?? τη? (Νικομ?δεια-Εσκ? Σεχ?ρ-Σε?ντ? Γαζ?-Κιουτ?χεια-Αφι?ν Καραχισ?ρ-ποταμ?? Μα?ανδρο?). Παρ?λληλα, ο Κεμ?λ -που σ?μφωνα με του? βιογρ?φου? του ?ταν ?τοιμο? να οπισθοχωρ?σει και να μεταφ?ρει το κ?ντρο επιχειρ?σεων στην Καισ?ρεια- αναθ?ρρησε και συν?χισε τον ανεφοδιασμ?, τη στρατολ?γηση ν?ων ανδρ?ν (που συν?ρρεαν στι? τ?ξει? του) και τι? μυστικ?? συμφων?ε?, τ?σο με τη νεοπαγ? Σοβιετικ? ?νωση (καθ?? οι Μπολσεβ?κοι, εξασφαλ?ζοντα? τον ?λεγχο περιοχ?ν που θα του? απ?διδε ο Κεμ?λ μετ? απ? ενδεχ?μενη επικρ?τησ? του επ? των Ελλ?νων, του παραχ?ρησαν πολ?τιμο εξοπλισμ?), ?σο και με Κο?ρδου? αυτονομιστ??.

Καθ?λωση και αδρ?νεια

Μετ? την εγκατ?σταση του Ελληνικο? Στρατο? σε ενεργητικ? ?μυνα γ?ρω απ? το Εσκ? Σεχ?ρ - Κιουτ?χεια - Αφι?ν Καραχισ?ρ, για ?να ολ?κληρο χρ?νο συνεχιζ?ταν αυτ? η κατ?σταση, με του? Το?ρκου? να απορρ?πτουν προτ?σει? των Δυν?μεων τη? Αντ?ντ για ειρ?νη και απαιτ?ντα? τη συνθηκολ?γηση και αποχ?ρηση τη? Ελληνικ?? στρατι??, προετοιμ?ζοντα? ταυτ?χρονα την επ?θεσ? του?. Ταυτ?χρονα, ο Κεμ?λ με μυστικ? συμφων?α με του? Γ?λλου? (Συνθ?κη τη? Αγκ?ρα?, 20 Οκτωβρ?ου του 1921) ακ?ρωσε τη συνθ?κη των Σεβρ?ν, εν? παρ?λληλα οι Γ?λλοι εγκατ?λειψαν την Κιλικ?α αφ?νοντα? ?φθονο πολεμικ? υλικ? στα χ?ρια των Το?ρκων, οι οπο?οι απ?κτησαν πλ?ον και αεροπλ?να.

Κατ?ρρευση του μετ?που και γενοκτον?α - Η Μικρασιατικ? Καταστροφ?

Υπερ?κταση και αποδυν?μωση - απ?πειρα κατ?ληψη? τη? Κωνσταντινο?πολη?

Στι? 5 Απριλ?ου 1922 η Ιταλ?α εκκ?νωσε τι? κτ?σει? τη? στη νοτιοδυτικ? Μικρ? Ασ?α, ουσιαστικ? εξαναγκ?ζοντα? ?τσι τον Ελληνικ? στρατ? να στε?λει μ?ρο? των στρατευμ?των για τη κατ?ληψ? του?. Τον Μ?ιο του 1922 ο διοικητ?? τη? Στρατι?? Αναστ?σιο? Παπο?λα? υπ?βαλε την παρα?τηση του, διαφων?ντα? με την πολιτικ? τη? κυβ?ρνηση? στη Μικρ? Ασ?α και ιδια?τερα με τον Αρμοστ? τη? Σμ?ρνη?, Αριστε?δη Στεργι?δη και αντικαταστ?θηκε απ? τον Γε?ργιο Χατζαν?στη. Μετ? απ? ?να χρ?νο αδρ?νεια? ε?χε γ?νει σαφ?? πω? ?ταν αδ?νατο ο Κεμ?λ να νικηθε? δια των ?πλων, τουλ?χιστον υπ? τι? παρο?σε? συνθ?κε?, εν? η παραμον? των στρατευμ?των στη Μικρ? Ασ?α χωρ?? καν?να εδαφικ? ? στρατηγικ? κ?ρδο? συν?χιζε να αποδυναμ?νει οικονομικ? το Ελληνικ? κρ?το? και να εκθ?τει τη χ?ρα διεθν??. Σε μ?α ?στατη προσπ?θεια να παγι?σουν τι? κτ?σει? του? στην Ανατολ? οι κυβερν?ντε? κατ?ληξαν πω? ο μ?νο? τρ?πο? να αναγνωριστο?ν διπλωματικ? ω? οι κυρ?αρχοι τη? Δυτικ?? Μικρ?? Ασ?α? ?ταν να καταλ?βουν τη Κωνσταντινο?πολη η οπο?α βρισκ?ταν υπ? κατοχ? τη? Αντ?ντ, εξαναγκ?ζοντα? ?τσι τι? Μεγ?λε? Δυν?μει? να συμβιβαστο?ν με την ?παρξη τη? Μεγ?λη? Ελλ?δα?. Την ιδ?α αυτ? ε?χε προτε?νει σε επιστολ? προ? τη κυβ?ρνηση ο Ιω?ννη? Μεταξ?? τον Απρ?λιο του 1921, αλλ? μ?χρι τ?τε την απ?ρριπταν ω? ?σχατη λ?ση.

Σε συννεν?ηση με του? κυβερν?ντε? ο Χατζαν?στη? παρ? το γεγον?? ?τι ο στρατ?? βρισκ?ταν ?δη σε υπερ?κταση, επ?τρεψε στα τ?λη Ιουν?ου τη μεταφορ? τρι?ν συνταγμ?των και δυο ταγμ?των απ? την Ανατολ?α στη Θρ?κη, ?που εν?σχυσαν την ελληνικ? παρουσ?α εκε? αλλ? ταυτ?χρονα αποδυν?μωσαν περετα?ρω το μικρασιατικ? μ?τωπο. Ο Γε?ργιο? Μπαλτατζ??, ε?χε ?δη ενημερ?σει του? αντιπροσ?που? των συμμαχικ?ν δυν?μεων στην Αθ?να, πω? μ?νο μια ελληνικ? κατοχ? τη? Οθωμανικ?? πρωτε?ουσα? (Κωνσταντινο?πολη?) θα ?φερνε την ειρ?νη. Ημερομην?α ?ναρξη? τη? επιχε?ρηση? ορ?στηκε η 16η Ιουλ?ου. Το σχ?διο προ?βλεπε την ταχε?α κατ?ληψη τη? νοητ?? γραμμ?? που ?νωνε τη λ?μνη Δ?ρκων με το Μπουγιο?κ Τσεκμετζ? και την ταχ?τατη προ?λαση προ? την Κωνσταντινο?πολη. Με την επικε?μενη κατ?ληψη τη? Κωνσταντινο?πολη? αυξ?θηκε πολ? η π?εση προ? του? Κεμαλικο??. Ο ?γγλο? Βουλευτ?? Γκλην π?ρε τηλεγρ?φημα απ? τον ?γγλο στρατηγ? Τ?ουνσεντ απ? την ?γκυρα που αν?φερε ?τι ο ?Κεμ?λ ε?ναι διατεθειμ?νο? διαπραγματευτε? ειρ?νην? σε περ?πτωση που οι ?λληνε? καταλ?μβαναν τη Π?λη. Ο Ου?νστον Τσ?ρτσιλ τ?νιζε ?τι: "...η Ελλ?? ζ?τησε απ? του? Συμμ?χου? την ?δεια να καταλ?βει την Κωνσταντινο?πολη. Δεν υπ?ρχει αμφιβολ?α ?τι ?ταν οι ?λληνε? σε θ?ση να το κ?νουν και μ?νη δε η απειλ? τη? επιχε?ρηση? κατετ?ραξε του? Το?ρκου? στην ?γκυρα...".

Ωστ?σο, εν? η Ελληνικ? κυβ?ρνηση υπολ?γιζε στη σχετικ? αδιαφορ?α των συμμ?χων μπροστ? στο σχ?διο του?, καθ?? εκτ?? ?λλων τα συμμαχικ? στρατε?ματα στην ουδ?τερη ζ?νη ?ταν λιγοστ? σε σχ?ση με τα Ελληνικ?, οι τελευτα?οι σ?σσωμοι και κυρ?ω? η Γαλλ?α και η Ιταλ?α απαγ?ρευσαν την εισβολ? των Ελληνικ?ν στρατευμ?των, δ?νοντα? στα λ?γοστ? μεν αλλ? ταυτ?χρονα συμμαχικ? στρατε?ματα την εντολ? να υπερασπιστο?ν τη Π?λη δια των ?πλων. Ο Βρετανικ?? τ?πο? αποδοκ?μασε τη στ?ση τη? Αντ?ντ και τη? κυβ?ρνησ?? του?, χωρ?? ωστ?σο κ?ποιο αποτ?λεσμα. Τελικ? στι? 18 Ιουλ?ου αποφασ?στηκε η οριστικ? εγκατ?λειψη του σχεδ?ου καθ?? η κυβ?ρνηση δε θ?λησε να βρεθε? αντιμ?τωπη με την οργ? των Μεγ?λων Δυν?μεων, ρ?χνοντα? ταυτ?χρονα το ηθικ? ?λων των Ελλ?νων και ιδ?ω? αυτ?ν που βρ?σκονταν στο Μικρασιατικ? μ?τωπο. Ταυτ?χρονα, οι σχ?σει? τη? Ελλ?δα? με τι? δυν?μει? τι? Αντ?ντ ε?χαν γ?νει πιο τεταμ?νε? απ? ποτ?, καθ?? απ? ?λλοτε συμμαχικ?? τ?ρα ε?χαν φτ?σει στο παραπ?ντε να συγκρουστο?ν ?ξω απ? τη Κωνσταντινο?πολη. Αυτ? το γεγον?? σε συνδυασμ? με τι? δι?φορε? συμφων?ε? που ε?χε συν?ψει η Γαλλ?α και η Ιταλ?α με του? Νε?τουρκου? ?σω? μπορε? να εξηγ?σει εν μ?ρει την παγερ? στ?ση ουδετερ?τητα? που ακολο?θησαν μπροστ? στι? σφαγ?? και ιδια?τερα στην Καταστροφ? τη? Σμ?ρνη?.

Η υπερ?κταση των Ελληνικ?ν γραμμ?ν που ε?χε διαμορφωθε?, τα οπο?α δηλαδ? εκτε?νονταν σε μ?α τερ?στια απ?σταση χωρ?? να υπ?ρχει η απαρα?τητη αλληλοκ?λυψη των τμημ?των, σε συνδυασμ? με την εξ?ντληση των στρατιωτ?ν απ? την πολ?χρονη παραμον? του? σε κατ?σταση εκστρατε?α? μ?σα σε ?να απ?λυτα εχθρικ? περιβ?λλον πολ? μακρι? απ? τα φιλικ? παρ?λια, η ενδυν?μωση του αντιπ?λου και οι σχεδ?ν εχθρικ?? σχ?σει? με του? πρ?ην "συμμ?χου?" ?ταν τα ?μεσα α?τια που οδ?γησαν στην ξαφνικ? αλλ? και απολ?τω? λογικ? κατ?ρρευση του μετ?που τον Α?γουστο. ?πω? περι?γραψε ο βρεταν?? στρατηγ?? Τιμ Χ?ρινγκτον, τα ελληνικ? στρατε?ματα κατ?ρρευσαν "σαν τραπουλ?χαρτα".

Η Μικρασιατικ? Καταστροφ?

Στι? 13 Αυγο?στου του 1922 και εν? δ?ο ημ?ρε? πριν ε?χε εκδηλωθε? παραπλανητικ? επ?θεση στην τοποθεσ?α του Ντερ?κιο? τη? περιοχ?? Μελετζ?κ, ο ενισχυμ?νο? Κεμαλικ?? στρατ?? πραγματοπο?ησε την κ?ρια προσβολ? των ελληνικ?ν γραμμ?ν με γενικ? επ?θεση στην πλ?ον αδ?ναμη θ?ση του?, στο ν?τιο τομ?α και ΒΔ του Αφι?ν Καραχισ?ρ. Τα Α?και Β? Σ?ματα Στρατο? προ?βαλαν σκληρ? αντ?σταση αλλ? την επομ?νη ημ?ρα (14 Αυγο?στου 1922) η γραμμ? του μετ?που διασπ?στηκε και ξεκ?νησε η σ?μπτυξη των ελληνικ?ν δυν?μεων. Ωστ?σο, πολ? γρ?γορα κ?ποιε? απ? τι? ελληνικ?? δυν?μει? περικυκλ?θηκαν, υποχρεο?μενε? ε?τε να παραδοθο?ν και να υποστο?ν ταπεινωτικ? αιχμαλωσ?α, ε?τε να υποχωρ?σουν ?τακτα προ? τα παρ?λια, καταδιωκ?μενα απ? τι? εχθρικ?? μον?δε?. Αντ?θετα, το Γ? Σ?μα Στρατο? και η 6η Μεραρχ?α που κ?λυπταν το β?ρειο τομ?α του μετ?που υποχ?ρησαν συντεταγμ?να καθ?? δεν ε?χαν δεχτε? ιδια?τερη π?εση. Οι τουρκικ?? μον?δε? εισ?λθαν στην Προ?σα και την ανακατ?λαβαν στι? 24 Αυγο?στου σ?μφωνα με ανακοινωθ?ν του ειδησεογραφικο? σταθμο? ?Χ?ρσε?? του Λονδ?νου, το οπο?ο εκδ?θηκε την 23η βραδυν? ?ρα. Το τουρκικ? επιτελε?ο ανακο?νωσε ?τι η πρ?τη φ?ση των επιθετικ?ν του ενεργει?ν ολοκληρ?θηκε με την κατ?ληψη του Εσκ? Σεχ?ρ και του Ουσ?κ, ?πω? μετ?δωσε το γαλλικ? πρακτορε?ο ειδ?σεων ?Βορδ?? του Παρισιο?, στι? 24 Αυγο?στου 1922 Οι ?διε?, επ?σημε? πηγ?? τη? ?γκυρα? αν?φεραν ?τι ο ελληνικ?? στρατ?? πυρπ?λησε, αποχωρ?ντα?, τη μουσουλμανικ? συνοικ?α του Αφι?ν Καραχισ?ρ. Πανικ?βλητη, η κυβ?ρνηση των Αθην?ν υπ? τον Π. Πρωτοπαπαδ?κη αποφ?σισε την αντικατ?σταση του αρχιστρ?τηγου Χατζαν?στη με τον αντιστρ?τηγο Πολυμεν?κο και δι?ταξε εκκ?νωση τη? Μικρ?? Ασ?α?. Στι? 5 Σεπτεμβρ?ου τα τελευτα?α τμ?ματα του Ελληνικο? Στρατο? εγκατ?λειψαν τη Μικρ? Ασ?α.

Η Καταστροφ? τη? Σμ?ρνη?, φωτογραφ?α απ? ιταλικ? πλο?ο, 14/9/1922.

Το Σ?ββατο 27 Αυγο?στου / 9 Σεπτεμβρ?ου στι? 10:30 π.μ. οι πρ?τοι Το?ρκοι στρατι?τε? μπ?καν στη Σμ?ρνη και απ? το βρ?δυ τη? ?δια? ημ?ρα? ξεκ?νησαν σφαγ?? κατ? των Ελλ?νων και των Αρμεν?ων. Την Κυριακ? κατ?φθασαν ν?ε? δυν?μει? του τουρκικο? στρατο?, εν? εντ?θηκαν οι σφαγ?? του ελληνικο? και αρμενικο? πληθυσμο?, καθ?? και οι λεηλασ?ε?. Την Τετ?ρτη 13 Σεπτεμβρ?ου ξεκ?νησε η Καταστροφ? τη? Σμ?ρνη?, ?ταν εκδηλ?θηκε και η φωτι?, ξεκιν?ντα? αρχικ? στην αρμενικ? συνοικ?α. Κατ? την Ιστορ?α του Ελληνικο? ?θνου?, ο εμπρησμ?? ?ταν αναμφ?βολα προμελετημ?νο? και οργανωμ?νο?, καθ?? οι Το?ρκοι στρατι?τε? που τον δι?πραξαν χρησιμοπο?ησαν δοχε?α με βενζ?νη και εμπρηστικ?? β?μβε?. Οι πολλ?? σχετικ?? πληροφορ?ε? που δ?νουν οι αυτ?πτε? μ?ρτυρε? καταρρ?πτουν πλ?ρω? την επ?σημη τουρκικ? θ?ση ?τι τον εμπρησμ? δι?πραξαν Αρμ?νιοι ? ?λληνε? για να εκδικηθο?ν του? Το?ρκου? φε?γοντα? απ? τη Μικρ? Ασ?α. H φωτι? κατ?καψε ?λη την π?λη, εκτ?? απ? τη μουσουλμανικ? και την εβρα?κ? συνοικ?α, και δι?ρκεσε απ? τι? 31 Αυγο?στου ?ω? τι? 4 Σεπτεμβρ?ου (με το παλαι? ημερολ?γιο).

Οι ελληνικ?? και αρμενικ?? συνοικ?ε? τη? Σμ?ρνη? παραδ?θηκαν στι? φλ?γε?, εν? οι κ?τοικο? του? αναζητο?σαν απεγνωσμ?να τρ?πο διαφυγ?? προ? το Αιγα?ο, κ?τω απ? τα αδι?φορα (πλην ελαχ?στων εξαιρ?σεων) βλ?μματα των πληρωμ?των των συμμαχικ?ν πλο?ων τα οπο?α τηρο?σαν στ?ση αυστηρ?? ουδετερ?τητα? (?πω? ε?χαν διαταχθε?, πιθαν?? για τον λ?γο που αναφ?ρθηκε στην προηγο?μενη εν?τητα) μπροστ? στη σφαγ?, εν? καταγρ?φηκαν και περιπτ?σει? ?που οι ?νδρε? των πληρωμ?των ρ?βδιζαν τα χ?ρια των ικετε?οντων χριστιαν?ν που προσπαθο?σαν να ανεβο?ν στα καταστρ?ματα για να σωθο?ν ? του? κλ?τσαγαν π?σω ? ακ?μα και του? ?ριχναν καυτ? νερ? απ? χ?τρε?, συμμετ?χοντα? ?τσι στο ?γκλημα των Το?ρκων. Οι σφαγ?? κατ? Ελλ?νων και Αρμεν?ων απ? του? Το?ρκου? ?καναν τον Αμερικαν? Πρ?ξενο στη Σμ?ρνη, Τζωρτζ Χ?ρτον (George Horton), να γρ?ψει: ??να απ? τα δυνατ?τερα συναισθ?ματα που π?ρα μαζ? μου απ’ τη Σμ?ρνη ?ταν το συνα?σθημα τη? ντροπ??, δι?τι αν?κα στο ανθρ?πινο γ?νο??.

Ωστ?σο και γενικ?τερα, σε ευρ?τερη κλ?μακα, οι νικητ?? προ?βησαν σε εκτεταμ?νε? βιαιοπραγ?ε? και ωμ?τητε? ει? β?ρο? του χριστιανικο? πληθυσμο? ?λη? τη? Μικρ?? Ασ?α?. Η Γενοκτον?α των Ελλ?νων που ξεκ?νησε το 1906 απ? τη Θρ?κη ολοκληρων?ταν στη Σμ?ρνη απ? του? Νε?τουρκου?.

Η αρνητικ? ?κβαση τη? μικρασιατικ?? εκστρατε?α? οδ?γησε στη μεγ?λη καταστροφ?, την απ?λεια εκατοντ?δων χιλι?δων ανθρ?πινων ζω?ν και την προσφυγοπο?ηση 1,5 εκατομμυρ?ου ?λλων. Σ?μφωνα με τα στοιχε?α που ?δωσε ο Ελ. Βενιζ?λο? με το υπ?μνημ? του στη Συνδι?σκεψη τη? Ειρ?νη? του Παρισιο?, στη Μικρ? Ασ?α ζο?σαν 1.694.000 ?λληνε?. Στη Θρ?κη και την περιοχ? τη? Κωνσταντινο?πολη? 731.000. Στην περιοχ? τη? Τραπεζο?ντα? 350.000 και στα ?δανα 70.000. Σ?νολο 2.845.000 ?λληνε?, που ε?χαν φτ?σει τ?τε να αποτελο?ν το 20% του πληθυσμο? των περιοχ?ν, αλλ? που κυριαρχο?σαν οικονομικ?, ε?χαν δε καταφ?ρει να διατηρ?σουν την πολιτιστικ? του? κληρονομι?, παρ' ?τι στα περισσ?τερα μ?ρη ?ταν μειον?τητα σε εχθρικ? περιβ?λλον, ?χοντα? 2.177 σχολε?α με 177.505 μαθητ?? και 4.596 δασκ?λου?, καθ?? και 2.232 εκκλησ?ε?.

Οι διασωθ?ντε? ?φτασαν στο Βασ?λειο τη? Ελλ?δα? ω? πρ?σφυγε? και τραγικ?? αποδε?ξει? μια? ανολοκλ?ρωτη? πορε?α?. Σοβαρ? ερ?τημα παραμ?νει ?ω? σ?μερα, ο μεγ?λο? αριθμ?? κρυπτοχριστιαν?ν οι οπο?οι παραμ?νουν, ?ω? και σ?μερα, αφανε??. Στα συντρ?μμια και στ?χτε? τη? Σμ?ρνη? τερματ?σθηκε η ελληνικ? παρουσ?α 2.500 ετ?ν στη Μικρ? Ασ?α και ενταφι?στηκε η ιδεολογ?α τη? ?Μεγ?λη? Ιδ?α??, η οπο?α ε?χε αποτελ?σει επ? σχεδ?ν ?ναν αι?να τον κεντρικ? ?ξονα τη? ελληνικ?? εξωτερικ?? πολιτικ?? και τη βασικ? πηγ? τροφοδ?τηση? τη? νεοελληνικ?? αυτοσυνειδησ?α?.

Δε?τε επ?ση?

• Μικρασιατικ? Καταστροφ?
• Καταστροφ? τη? Σμ?ρνη?
• Δ?κη των ?ξι
• Μικρασιατικ? ?μυνα
• Χρονολ?γιο στρατιωτικ?ν επιχειρ?σεων Μικρασιατικ?? εκστρατε?α?

Πηγ??

• Δημ?τρη? Κιτσ?κη?, Συγκριτικ? Ιστορ?α Ελλ?δο? και Τουρκ?α? στον 20ο αι?να, Αθ?να, Βιβλιοπωλε?ο τη? Εστ?α?, 3η ?κδοση, 1998.
• ?Σ?ντομη ιστορ?α τη? νε?τερη? Ελλ?δο?? (Richard Clogg)
• ?νθετο ?Ιστορικ?? (Εφημερ?δα ?Ελευθεροτυπ?α?)
• ?Τρει? αι?νε?, μια ζω?? (Φιλι? Χα?δεμ?νου και ?Λιβ?νη??)
• ?Πω? ?ζησα την καταστροφ? τη? Σμ?ρνη?? (Μιχ. Βαζλαβ?νη? και ?Κωστ?γιαννο?? 1998)
• ?Δακρυσμ?νη Μικρασ?α? (Βασ?λη? Τζανακ?ρη? και ?Μετα?χμιο? 2007)

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι

• Απ? τη Μικρασ?α Χα?ρε (Αρχε?ο τη? ΕΡΤ)
• 1919 - 1922 Η Μικρασιατικ? εκστρατε?α και η καταστροφ? [1]