墨绿的什么

?νωση Σοβιετικ?ν Σοσιαλιστικ?ν Δημοκρατι?ν Союз Советских Социалистических Республик
← 1922 – 1991 →
Σημα?α ?μβλημα
Σ?νθημα Пролетарии всех стран, соединяйтесь! Μτφ: Προλετ?ριοι ?λων των χωρ?ν, ενωθε?τε!
?μνο? Η Διεθν?? (1922-1944) 百度 报考人员应对照片质量负责，如因照片质量影响到后续的考试、成绩或证书的，由报考人员本人负责。 ?μνο? Σοβιετικ?? ?νωση? (1944-1991)
Τοποθεσ?α Σοβιετικ? ?νωση Η Σοβιετικ? ?νωση μετ? τον Β? Παγκ?σμιο Π?λεμο
Πρωτε?ουσα		Μ?σχα
Γλ?σσε?		Ρωσικ?, Λευκορωσικ?, Ουκρανικ?, Αρμενικ? και πολλ?? ?λλε?
Θρησκε?α		Επ?σημα: Κρατικ?? αθε?σμ??, Κοσμικ? κρ?το? Περισσ?τερα βλ?πε: Θρησκε?α στην ΕΣΣΔ
Πολ?τευμα		Ομοσπονδιακ? ολοκληρωτικ? καθεστ??
Αρχηγ?? του Κρ?του?
-	1922–1938	Μιχα?λ Καλ?νιν (πρ?το?)
-	1988-1991	Μιχα?λ Γκορμπατσ?φ (τελευτα?ο?)
Πρωθυπουργ??
-	1922–1924	Βλαντιμ?ρ Λ?νιν (πρ?το?)
-	1991	Ιβ?ν Σιλαγι?φ (τελευτα?ο?)
-	1927–1952	Ιωσ?φ Στ?λιν (πρ?το?)
-	1991	Βλαντιμ?ρ Ιβ?σκο (τελευτα?ο?)
Νομοθετικ? Σ?μα		Αν?τατο Σοβι?τ
-	?νω Βουλ?	Σοβι?τ τη? ?νωση?
-	Κ?τω Βουλ?	Σοβι?τ των Εθνοτ?των
Ιστορ?α
-	?δρυση	30 Δεκεμβρ?ου 1922
-	Δι?λυση	26 Δεκεμβρ?ου 1991
Πληθυσμ??
-	1989 εκτ.	286,730,819
Ν?μισμα		Σοβιετικ? ρο?βλι

Η ?νωση Σοβιετικ?ν Σοσιαλιστικ?ν Δημοκρατι?ν (ρωσικ?: Союз Советских Социалистических Республик), γνωστ? και με το ακρων?μιο ΕΣΣΔ (ρωσικ?: СССР), και συνηθ?στερα γνωστ? ω? Σοβιετικ? ?νωση (ρωσικ?: Советский Союз), ?ταν κρ?το? που βρισκ?ταν στην ανατολικ? και β?ρεια Ευρ?πη και τη β?ρεια και κεντρικ? Ασ?α. ?ταν το μεγαλ?τερο σε ?κταση κρ?το? στον κ?σμο. Η πρωτε?ουσ? του ?ταν η Μ?σχα. Ιδρ?θηκε το 1922 και διαλ?θηκε το 1991. Καθοδηγητ?? και πυρ?να? τη? Σοβιετικ?? Κοινων?α? ?ταν, σ?μφωνα με το ?ρθρο 6 του Συντ?γματο? τη? ΕΣΣΔ του 1977, το Κομμουνιστικ? Κ?μμα τη? Σοβιετικ?? ?νωση?. ?πειτα απ? τη δι?λυσ? τη?, η Κοινοπολιτε?α Ανεξ?ρτητων Κρατ?ν διαδ?χτηκε την ΕΣΣΔ.

Η Σοβιετικ? ?νωση ?χει τι? ρ?ζε? τη? στην Οκτωβριαν? Επαν?σταση του 1917, ?ταν οι Μπολσεβ?κοι, με αρχηγ? τον Βλαντ?μιρ Λ?νιν, αν?τρεψαν τη Ρωσικ? Προσωριν? Κυβ?ρνηση, που ε?χε διαδεχτε? τον Τσ?ρο Νικ?λαο Β?. Το 1922, η Σοβιετικ? ?νωση σχηματ?στηκε, μετ? την ?νωση τη? Ουκρανικ?? ΣΣΔ, τη? Ρωσικ?? ΣΟΣΔ, τη? Λευκορωσικ?? ΣΣΔ και τη? Υπερκαυκασιανικ?? ΣΟΣΔ. Μετ? τον θ?νατο του Λ?νιν, και ?να σ?ντομο κεν? εξουσ?α?, ο Ιωσ?φ Στ?λιν αν?λθε σ' αυτ?ν, το 1924. Η ιδεολογ?α που ακολο?θησε ο Στ?λιν ?ταν ο Μαρξισμ??-Λενινισμ?? και εγκαιν?ασε μια οικονομ?α σχεδιασμ?νη απ? το κρ?το?. Ω? αποτ?λεσμα, η χ?ρα μπ?κε σε μια περ?οδο γρ?γορη? εκβιομηχ?νιση? και κολλεκτιβισμο? που οδ?γησε στην εγκαθ?δρυση του πολιτε?ματο? τη? σοβιετικ?? σοσιαλιστικ?? δημοκρατ?α?.

Ιστορ?α τη? Σοβιετικ?? ?νωση?

Το ιστορικ? τη? ?δρυση? του Σοβιετικο? κρ?του?

Μετ? τον εμφ?λιο π?λεμο (1917 - 1923) που ακολο?θησε τη? Οκτωβριαν?? επαν?σταση?, δημιουργ?θηκαν οι πρ?τε? σοβιετικ?? σοσιαλιστικ?? δημοκρατ?ε?.
Χρονολογικ?, οι σοσιαλιστικ?? δημοκρατ?ε? που δημιουργ?θηκαν ?ταν:

• η Ρωσικ? Σ.Ο.Σ.Δ. που ιδρ?θηκε τον Νο?μβριο του 1917,
• η Ουκρανικ? Σ.Σ.Δ. που ιδρ?θηκε στι? 10 Μαρτ?ου 1919,
• η Λευκορωσικ? Σ.Σ.Δ στι? 31 Ιουλ?ου 1920,
• η Αρμενικ? Σ.Σ.Δ που ιδρ?θηκε το 1920,
• η Αζερικ? Σ.Σ.Δ. που ιδρ?θηκε τον Οκτ?βριο του 1920, και
• η Γεωργιαν? Σ.Σ.Δ. που ιδρ?θηκε το 1921.

Στι? 12 Μαρτ?ου του 1922 οι σοβιετικ?? δημοκρατ?ε? τη? Γεωργ?α?, του Αζερμπα?τζ?ν και τη? Αρμεν?α?, εν?θηκαν και σχημ?τισαν την Υπερκαυκασιαν? ΣΟΣΔ.

Τον Α?γουστο του 1922 και ?στερα απ? πρ?ταση τη? Κεντρικ?? Επιτροπ?? του κ?μματο? των Μπολσεβ?κων (το κ?μμα των Μπολσεβ?κων θα μετονομαστε? σε Κομμουνιστικ?, πολλ? χρ?νια αργ?τερα, το 1952), διορ?στηκε μια επιτροπ? με επικεφαλ?? τον Ιωσ?φ Στ?λιν που ε?χε την αρμοδι?τητα ω? ?Λα?κ?? Επ?τροπο? επ? των Εθνοτ?των? που θα επεξεργαζ?ταν τι? δυνατ?τητε? ενοπο?ηση? των σοβιετικ?ν σοσιαλιστικ?ν δημοκρατι?ν. Η αναφορ? του Στ?λιν με τον τ?τλο ?Για τι? αμοιβα?ε? σχ?σει? τη? ΡΣΟΣΔ με τι? ανεξ?ρτητε? Δημοκρατ?ε??, πρ?τεινε την ενσωμ?τωση στη ΡΣΟΣΔ των υπ?λοιπων δημοκρατι?ν. Με το σκεπτικ? αυτ? διαφ?νησε ?ντονα ο Λ?νιν, που πρ?τεινε τη δημιουργ?α μια? εθελοντικ?? ?νωση? σε ισ?τιμη β?ση ?λων των σοβιετικ?ν δημοκρατι?ν ω? μ?σο εν?σχυση? τη? αυτοδι?θεση? και ανεξαρτησ?α? των διαφ?ρων εθνοτ?των.
Τον Οκτ?βριο του 1922 η Κεντρικ? Επιτροπ? εν?κρινε τη θ?ση του Λ?νιν, και δ?θηκε εντολ? να καταρτιστε? ?να σχ?διο π?νω στη β?ση τη? ?νωση?. ?ταν το σχ?διο ετοιμ?στηκε προωθ?θηκε για ψ?φιση στα κατ? τ?που? συν?δρια ?λων των σοβιετικ?ν δημοκρατι?ν.

Οι υπογραφ?? των αντιπροσ?πων στη Συμφων?α για τον σχηματισμ? τη? Ε.Σ.Σ.Δ

Στι? 30 Δεκεμβρ?ου του 1922 κατ? τη δι?ρκεια του 1ου Ενωσιακο? συνεδρ?ου των Σοβι?τ που πραγματοποι?θηκε στο θ?ατρο Μπολσ?ι τη? Μ?σχα?, ιδρ?θηκε το κρ?το? τη? Σοβιετικ?? ?νωση?. 1.727 αντιπρ?σωποι τη? Ρωσικ?? ΣΟΣΔ, 347 αντιπρ?σωποι τη? ΣΣΔ τη? Ουκραν?α?, 33 αντιπρ?σωποι τη? ΣΣΔ Λευκορωσ?α? και 91 απ? τη ΣΟΣΔ Υπερκαυκασ?α? (οι αντιπρ?σωποι ?ταν αν?λογοι του πληθυσμο? των χωρ?ν) υπ?γραψαν για την ?νωση των χωρ?ν του? και τη δημιουργ?α τη? ΕΣΣΔ.

Ο Στ?λιν στην ομιλ?α του ε?πε: ?Η σημεριν? μ?ρα αποτελε? στροφ? στην ιστορ?α τη? σοβιετικ?? εξουσ?α?. Τοποθετε? ?να ορ?σημο αν?μεσα στην παλι? περ?οδο που π?ρασε πια, τ?τε που οι Σοβιετικ?? Δημοκρατ?ε?, αν και δρο?σαν απ? κοινο?, τραβο?σαν χωριστ?, απασχολημ?νε? πρ?τα απ? ?λα με το ζ?τημα τη? δικ?? του? ?παρξη?, και στην περ?οδο που ?ρχισε κι?λα? τ?ρα που μπα?νει τ?ρμα στη χωριστ? ?παρξη των Σοβιετικ?ν Δημοκρατι?ν, τ?ρα που οι Δημοκρατ?ε? εν?νονται σ' ?να ενια?ο ενωσιακ? κρ?το?, για να καταπολεμ?σουν με επιτυχ?α το οικονομικ? ξεχαρβ?λωμα, τ?ρα που η σοβιετικ? εξουσ?α δε σκ?φτεται μ?νο για την ?παρξ? τη?, αλλ? και για το π?? θα εξελιχτε? σε μια σοβαρ? διεθν? δ?ναμη που θα μπορε? να επιδρ? π?νω στη διεθν? κατ?σταση και θα μπορε? να την αλλ?ζει προ? το συμφ?ρον των εργαζομ?νων?.

Τα ιδρυτικ? ντοκουμ?ντα του ν?ου κρ?του? ?ταν: η συμφων?α των Σοβιετικ?ν Δημοκρατι?ν για την κρατικ? του? ?νωση και η Ιδρυτικ? διακ?ρυξη.

Στον οικονομικ? τομ?α, ο Λ?νιν αναγκ?στηκε να εφαρμ?σει αρχικ? τη Ν?α Οικονομικ? Πολιτικ? (ΝΕΠ, Новая экономическая политика - НЭП, νοβ?για εκονομιτσ?σκαγια πολ?τικα), ?στε να ανορθωθε? η οικονομ?α, η οπο?α ε?χε υποστε? τερ?στιε? καταστροφ?? τ?σο απ? τον π?λεμο ?σο και απ? την εγχ?ρια αντεπαναστατικ? αντ?δραση (εμφ?λιο? π?λεμο?), που υποβοηθ?θηκε απ? την επ?μβαση των ξ?νων καπιταλιστικ?ν κρατ?ν (Αντ?ντ). Σε σχ?ση με τα προπολεμικ? επ?πεδα, η συνολικ? παραγωγ? στην αγροτικ? οικονομ?α βρισκ?ταν στο μισ?, εν? στη μεγ?λη βιομηχαν?α η με?ωση τη? παραγωγ?? ?ταν ακ?μη μεγαλ?τερη. Η ΝΕΠ αποτελο?σε μια προσωριν? υποχ?ρηση στι? δυν?μει? τη? αγορ??, στι? συγκεκριμ?νε? συνθ?κε? (?να? αριθμ?? επιχειρ?σεων παραχωρ?θηκαν για χρ?ση σε καπιταλιστ??, δ?θηκε η δυνατ?τητα στου? αγρ?τε? να διαθ?τουν στην αγορ? μ?ρο? τη? παραγωγ?? του?, αναπτ?χθηκε το εμπ?ριο). Κ?ριο? ιδεολ?γο? του οικονομικο? αυτο? σχεδ?ου ?ταν ο Νικολ?ι Μπουχ?ριν. Η ΝΕΠ ε?χε ω? αποτ?λεσμα, το 1927, η ΕΣΣΔ να ?χει του? υψηλ?τερου? δε?κτε? χρ?ση? και καταν?λωση? αγαθ?ν για ?λη τη μετα-επαναστατικ? και προπολεμικ? περ?οδο (12-18/Июня/Огонёк/2006).

Σοβιετικ?? δημοκρατ?ε?

Το τελευτα?ο σ?νταγμα τη? Σοβιετικ?? ?νωση? ?ριζε ?τι η χ?ρα απαρτιζ?ταν απ? 15 Ενωσιακ?? Σοβιετικ?? Δημοκρατ?ε? (οι οπο?ε? το 1991 ?γιναν ?λε? Κυρ?αρχα και Ανεξ?ρτητα Κρ?τη) και εκατοντ?δε? Αυτ?νομε? Δημοκρατ?ε?:

Ενωσιακ?? Δημοκρατ?ε? τη? ΕΣΣΔ

#	Δημοκρατ?α	Πρωτε?ουσα	Δικαιο?χο ?θνο?	Δικαιο?χο ?θνο?: Γλωσσικ? ομ?δα
1	Λιθουαν?α	Β?λνιου? (ορισμ?νε? φορ?? και ω? Β?λνα ? Β?λνο)	Λιθουανο?	Β?λτε?
2	Εσθον?α	Τ?λιν (? Ταλλ?ν και Ταλ?ν)	Εσθονο?	Ουραλικ?
3	Λετον?α	Ρ?γα	Λετονο?	Β?λτε?
4	Αρμεν?α	Γερεβ?ν (? Ερεβ?ν και Γιερεβ?ν)	Αρμ?νιοι	Καυκασικ?
5	Γεωργ?α	Τιφλ?δα (? Τμπ?λιτσι)	Γεωργιανο? (? Κ?ρτβελοι)	Καυκασικ?
6	Ουκραν?α	Κ?εβο	Ουκρανο?	Σλαβικ?
7	Λευκορωσ?α	Μινσκ	Λευκορ?σοι	Σλαβικ?
8	Μολδαβ?α	Κισιν?ου (? Κισινι?φ)	Μολδαβο? (υποομ?δα των Ρουμ?νων)	Λατινογενε??
9	Αζερμπα?τζ?ν	Μπακο?	Αζ?ροι	Τουρκικ?
10	Κιργιζ?α (? Κιργιστ?ν ? Κιργιζιστ?ν)	Μπισκ?κ	Κιργ?ζιοι	Τουρκικ?
11	Ουζμπεκιστ?ν	Τασκ?νδη	Ουζμπ?κοι	Τουρκικ?
12	Τατζικστ?ν	Ντουσαμπ? (Δουσ?μβη)	Τατζ?κοι	Ιρανικ?
13	Τουρκμενιστ?ν	Ασγκαμπ?τ	Τουρκμ?νιοι	Τουρκικ?
14	Ρωσ?α	Ρ?σοι	Μ?σχα	Σλαβικ?
15	Καζακστ?ν	Αλμ?τι	Καζ?χοι	Τουρκικ?

Αυτ?νομε? Δημοκρατ?ε? τη? ΕΣΣΔ

#	Δημοκρατ?α	Πρωτε?ουσα	Μ?ρο? τη? Ενωσιακ?? Δημοκρατ?α?	Δικαιο?χο ?θνο?	Δικαιο?χο ?θνο?: Γλωσσικ? ομ?δα
1	Αμπχαζ?α	Σοχο?μι	Γεωργ?α	Αβασγο?	Καυκασικ?
2	Οσσετ?α		Μοιρασμ?νη σε Ρωσ?α και Γεωργ?α	Οσσ?τιοι	Ιρανικ?
3	Κριμα?α	Συμφερ?πολη	Ουκραν?α	Τ?ταροι τη? Κριμα?α?	Τουρκικ?
4	Υπερδνειστερ?α	Τιρ?σπολ	Μολδαβ?α	Κυρ?αρχο ?θνο? οι Ρ?σοι	Σλαβικ?
5	Γκαγκαουζ?α	Κομρ?τ	Μολδαβ?α	Γκαγκαο?ζοι	Τουρκικ?
6	Ναγκ?ρνο-Καραμπ?χ	Στεπανακ?ρτ	Αζερμπα?τζ?ν	Κυρ?αρχο ?θνο? οι Αρμ?νιοι	Καυκασικ?
7	Ναχιτσεβ?ν	Ναχιτσεβ?ν	Αζερμπα?τζ?ν	Κυρ?αρχο ?θνο? οι Αζ?ροι	Τουρκικ?
8	Καρακαλπακστ?ν	Νο?κου?	Ουζμπεκιστ?ν	Καρακαλπ?κοι	Τουρκικ?
9	Γκ?ρνο-Μπαταντσ?χ		Τατζικστ?ν	Ιρανικ?? Φυλ??	Ιρανικ?
10	Καρελ?α	Πετροζαβ?νσκ	Ρωσ?α	Καρ?λιοι	Ουραλικ?
11	Μορδοβ?α		Ρωσ?α	Μορδβ?νοι	Ουραλικ?
12	Μαρ? ?λ		Ρωσ?α	Μ?ρι	Ουραλικ?
13	Ταταρστ?ν	Καζ?ν	Ρωσ?α	Τ?ταροι	Τουρκικ?
14	Καλμουχ?α	Ελ?στα	Ρωσ?α	Καλμο?χοι	Μογγολικ?
15	Γιακουτ?α	Γιακο?τσκ	Ρωσ?α	Σαχ?	Τουρκικ?
16	Τσετσ?νο-Ιγκουσετ?α		Ρωσ?α	Τσετσ?νοι και Ινγκουσ?τιοι	Καυκασικ?
17	Τσουβασ?α		Ρωσ?α	Τσουβ??	Τουρκικ?
18	Μπασκορτοστ?ν	Ο?φα	Ρωσ?α	Μπασκ?ρ	Τουρκικ?
19	Χακασ?α		Ρωσ?α	Χακασ?οι	Μογγολικ?
20	Αλτ?ι		Ρωσ?α	Αλτ?ι	Μογγολικ?
21	Τουβ?		Ρωσ?α	Τουβ?ν	Μογγολικ?
22	Καμπαρντ?νο-Μπαλκαρ?α		Ρωσ?α	Καμπαρντ?νοι και Μπαλκ?ροι	Τουρκικ?
23	Καρατσ?γεβο-Κιρκασ?α		Ρωσ?α	Καρατσα?τε? και Κιρκ?σιοι	Τουρκικ?
24	Νταγκεστ?ν	Μαχατσκαλ?	Ρωσ?α	10 αυτ?χθονε? εθνικ?τητε?	κυρ?ω? Καυκασικ? και Τουρκικ?
25	Αντιγκ?για		Ρωσ?α	Κιρκ?σιοι	Καυκασικ?

Η κ?θε δημοκρατ?α ε?χε δικ? τη? σ?νταγμα, σημα?α, εθνικ? ?μνο και εθν?σημο. Ορισμ?νε? μ?λιστα (Ουκραν?α και Λευκορωσ?α) απολ?μβαναν και θ?ση στον ΟΗΕ ω? κυρ?αρχε? Δημοκρατ?ε? και ω? οντ?τητε? δι?θεταν στοιχε?α του διεθνο?? δικα?ου.

Η Περ?οδο? του Μεσοπολ?μου στην ΕΣΣΔ

Ο χ?ρτη? τη? Σοβιετικ?? ?νωση? κατ? την ?δρυσ? τη?, το 1922

Οι Σοσιαλιστικ?? Σοβιετικ?? Δημοκρατ?ε? (ΣΣΔ) τη? Σοβιετικ?? ?νωση? το 1922

Χ?ρτη? τη? Σοβιετικ?? ?νωση? το 1940, μετ? την εδαφικ? τη? επ?κταση το 1939 και το 1940. Σε πρ?το πλ?νο η Καρελο-Φινλανδικ? ΣΣΔ (με κ?κκινο), μια εκ των ν?ων δημοκρατι?ν που δημιουργ?θηκαν κατ? την εδαφικ? επ?κταση τη? ΕΣΣΔ.

Μετ? τον θ?νατο του Λ?νιν, στι? 21 Ιανουαρ?ου 1924, την ηγεσ?α τη? ΕΣΣΔ αναλαμβ?νει ο Ιωσ?φ Βησσαρι?νοβιτ? Στ?λιν, το 1927.

Η πολιτικ? του Στ?λιν (κατ? τον ?διο και τη σταλινικ? φρ?ξια του κ?μματο?, συνεχιστ?? του ?ργου του Λ?νιν, κατ? πολλο?? ?λλου? κομμουνιστ?? ?χι), βασ?στηκε σε πολιτικ? κεντρικο? ελ?γχου στην οικονομ?α στην κοινων?α και στο κ?μμα. Η Ν?α Οικονομικ? Πολιτικ? εγκαταλε?φθηκε και εφαρμ?στηκε η κρατικοπο?ηση ?λων των μ?σων παραγωγ??. Το 1928, για πρ?τη φορ?, καταρτ?στηκε Πενταετ?? πρ?γραμμα, που προ?βλεπε την Κολλεκτιβοπο?ηση τη? αγροτικ?? γη?, δηλαδ? να αν?κει σε συνεταιρισμο?? και σε ?λου? του? αγρ?τε? και την κατ?ργηση τη? ιδιωτικ?? παραγωγ?? των κουλ?κων και τσιφλικ?δων. Επ?ση?, εντατικοποι?θηκε και η εκβιομηχ?νιση τη? ΕΣΣΔ. Η Κολεκτιβοπο?ηση α?ξησε την παραγωγ? και με?ωσε τον αγροτικ? πληθυσμ? δ?δοντα? καλ?τερε? συνθ?κε? στην αγροτικ? εργασ?α και περισσ?τερα εργατικ? χ?ρια στι? π?λει?.

Σ?μφωνα ?μω?, με πολλο?? μαρξιστ?? θεωρητικο??, αλλ? και δυν?μει? του κομμουνιστικο? κιν?ματο?, η δεκαετ?α του '30 θεωρε?ται ω? η περ?οδο? κατ? την οπο?α αναδε?χθηκε σε ηγεμονικ? τ?ξη, η ν?α κομματικ?/κρατικ? γραφειοκρατ?α.

Το 1936 η ν?α ηγετικ? ομ?δα, υπ? τον Στ?λιν, ξεκ?νησε μαζικ?? εκκαθαρ?σει?, κυρ?ω? εσωκομματικ?ν τη? αντιπ?λων: παλιο? σ?ντροφοι του Λ?νιν, ιστορικ? στελ?χη απ? την εποχ? τη? παρανομ?α?, στρατηγο? του Κ?κκινου Στρατο? και μ?λη ξ?νων κομμουνιστικ?ν κομμ?των, πολλ?? χιλι?δε? μ?λη του κ?μματο? χαρακτηρ?στηκαν ?εχθρο? του λαο?? και εκδι?χθηκαν, εξορ?στηκαν στα Γκο?λαγκ ? εκτελ?σθηκαν. Αποκορ?φωμα των εκκαθαρ?σεων ?ταν οι Δ?κε? τη? Μ?σχα? (1936-1938), με τι? οπο?ε? οδηγ?θηκαν στο εκτελεστικ? απ?σπασμα, ω? ελιτιστ?? και τροτσκιστ??, παλιο? επαναστ?τε? ?πω? οι Ζιν?βιεφ, Κ?μενεφ, Μπουχ?ριν, Ρ?κοφ και ο Ο?γγρο? Μπ?λα Κουν. Το 1937, εκτελ?σθηκε και ο θρυλικ?? στρατηγ?? Τουχατσ?φσκι. Απ? τα ?ξι (πλην Στ?λιν) μ?λη του Π.Γ. των Μπολσεβ?κων, που ?κανε την επαν?σταση το 1917, οι τ?σσερι? εκτελ?σθηκαν, ο π?μπτο? ?ταν σε εξορ?α (Τρ?τσκι) και ο ?κτο? (Λ?νιν) ε?χε πεθ?νει νωρ?τερα. Επ?ση?, απ? του? 1.966 συν?δρου? του 17ου συνεδρ?ου του ΚΚΣΕ (1934, το τελευτα?ο πριν τι? εκκαθαρ?σει?), οι 1.108 συνελ?φθησαν και οι περισσ?τεροι εκτελ?σθηκαν ? π?θαναν σε γκο?λαγκ.

Το 1939, η Σοβιετικ? ?νωση ?κανε μια δραματικ? αλλαγ? προ? τη ναζιστικ? Γερμαν?α. Σχεδ?ν ?να χρ?νο αφ?του η Βρεταν?α και η Γαλλ?α ε?χαν συν?ψει τη συμφων?α του Μον?χου με τη Γερμαν?α, η Σοβιετικ? ?νωση σ?νηψε συμφων?ε? με τη Γερμαν?α, τ?σο στρατιωτικ? ?σο και οικονομικ?, κατ? τη δι?ρκεια εκτεταμ?νων συνομιλι?ν. Στι? 23 Αυγο?στου του 1939, η ΕΣΣΔ και η Γερμαν?α υπ?γραψαν στη Μ?σχα το Σ?μφωνο Ρ?μπεντροπ-Μολ?τωφ. Το Σ?μφωνο αυτ? προ?βλεπε τη μη επ?θεση μεταξ? των δυο κρατ?ν. Πρ?θεση του Στ?λιν δεν ?ταν τ?σο μ?α οριστικ? συμφων?α με τη Ναζιστικ? Γερμαν?α, αλλ? να κερδ?σει χρ?νο προετοιμασ?α? για τον π?λεμο που ?βλεπε να πλησι?ζει, ιδια?τερα αφο? οι περισσ?τεροι ?μπειροι αξιωματικο? ε?χαν εκτελεσθε? κατ? τι? εκκαθαρ?σει?. Εκτ?? απ? αυτ?, το συγκεκριμ?νο σ?μφωνο περιελ?μβανε και ?να Συμπληρωματικ? Μυστικ? Πρωτ?κολλο, το οπο?ο προ?βλεπε ?τι, σε περ?πτωση αλλαγ?? των συν?ρων στην περιοχ?, τα Βαλτικ? κρ?τη, ?να κομμ?τι τη? Ρουμαν?α? και ?να μ?ρο? την Πολων?α? θα εντ?σσονταν στην ΕΣΣΔ. Μια βδομ?δα αργ?τερα, η Γερμαν?α και η ΕΣΣΔ επιτ?θηκαν στην Πολων?α. Η Ανατολικ? Πολων?α, μαζ? με την π?λη Λβοβ, μετ? την πτ?ση τη? Βαρσοβ?α? σε γερμανικ? χ?ρια, εντ?χθηκε στην Ουκρανικ? ΣΣΔ. Παρ?λληλα, μεγ?λε? εκτ?σει? στην ανατολικ? Πολων?α ενσωματ?θηκαν στη Λευκορωσικ? ΣΣΔ, εν? ορισμ?να εδ?φη τη? ανατολικ?? Πολων?α? (συμπεριλαμβανομ?νου του Β?λνο - του σημερινο? Β?λνιου?) π?ρασαν στη Λιθουανικ? ΣΣΔ. Η Βεσσαραβ?α ?γινε η Σοβιετικ? Δημοκρατ?α τη? Μολδαβ?α?, με προσ?ρτηση απ? τη Ρουμαν?α (η τελευτα?α ?ταν σ?μμαχο? τη? Γερμαν?α? και εθελοντικ? παρ?δωσε τα εδ?φη αυτ?). Επ?ση?, οι Εσθον?α, Λεττον?α και Λιθουαν?α ?γιναν και αυτ?? Σοβιετικ?? Δημοκρατ?ε?. Το ?διο ?το?, η ΕΣΣΔ πολεμο?σε με τη Φινλανδ?α, προσπαθ?ντα? να προστατ?ψει γεωστρατηγικ? το Λ?νινγκραντ (Αγ?α Πετρο?πολη). Το Μπι?λιστοκ, με τα περ?χωρ? του (ανατολικ? Πολων?α), ενσωματ?θηκαν στη Λευκορωσικ? ΣΣΔ, ωστ?σο, στι? 29 Σεπτεμβρ?ου 1944, 17 επαρχ?ε? τη? περιφ?ρεια? Μπι?λιστοκ και τρει? επαρχ?ε? τη? περιφ?ρεια? Μπρεστ επεστρ?φησαν στην Πολων?α. Τον Οκτ?βριο του 1944, μικρ? τμ?ματα τη? περιφ?ρεια? Λβιβ επεστρ?φησαν στην Πολων?α, εν?, τον Μ?ρτιο του 1945, επεστρ?φησαν στην Πολων?α τμ?ματα τη? περιφ?ρεια? Ντρ?χομπιτ?, μαζ? με το Πσ?μυσλ. Οι προαναφερθε?σε? περιοχ?? ?ταν οι μ?νε? που η ΕΣΣΔ δεν κρ?τησε, μετ? τον π?λεμο. Τον Μ?ρτιο του 1945, ξεκ?νησαν αξι?σει? για την επιστροφ? πρ?ην ρωσικ?ν εδαφ?ν που αν?καν στην Τουρκ?α, χωρ?? ?μω? επιτυχ?α.

Η Σοβιετικ? ?νωση, εξασφαλ?ζοντα? την εγγ?ηση του Ρ?μπεντροπ για μη επ?θεση, παρακολο?θησε την προσπ?θεια εξ?πλωση? του Ναζισμο? (Β? Παγκ?σμιο? Π?λεμο?) στην υπ?λοιπη Ευρ?πη προετοιμαζ?μενη για τη μεγ?λη επ?θεση των Ναζ?, που οι Σοβιετικο? περ?μεναν ?τι θα γ?νει.

Ο Μεγ?λο? Πατριωτικ?? Π?λεμο? 1941-1945

Κατ? τον Β? Παγκ?σμιο Π?λεμο, η Σοβιετικ? ?νωση δ?χθηκε επ?θεση απ? τη Ναζιστικ? Γερμαν?α. Π?νω απ? 25.000.000 πολ?τε? και στρατι?τε? π?θαναν, εν? πολλο? ακ?μη ?μειναν αν?πηροι. ?λε? σχεδ?ν οι υποδομ??, στο τμ?μα τη? χ?ρα? που δ?χτηκε επ?θεση, καταστρ?φηκαν. Ο Πατριωτικ?? Π?λεμο? ?ληξε τελικ?, με σοβιετικ? ν?κη, τον Μ?ιο του 1945 και απ?κτησε σημαντικ? θ?ση στον σοβιετικ? πολιτισμ?.

Απ? το 1945 ω? τη δι?σπαση τη? Ε.Σ.Σ.Δ. 1991

Κατ? τη μεταπολεμικ? περ?οδο, σε πρ?τη φ?ση, η Σοβιετικ? ?νωση επανοικοδ?μησε αρχικ? και επ?κτεινε ?πειτα την οικονομ?α τη?, διατηρ?ντα? αυστηρ? συγκεντρωτικ? ?λεγχο. Η Σοβιετικ? ?νωση βο?θησε τη μεταπολεμικ? ανοικοδ?μηση στι? χ?ρε? τη? Ανατολικ?? Ευρ?πη? μετατρ?ποντ?? τε? σε σοβιετικ? δορυφορικ? κρ?τη, ?δρυσε το Σ?μφωνο τη? Βαρσοβ?α? το 1955, την Κομεκ?ν και παρε?χε εν?σχυση στου?, τελικ? νικητ??, κομμουνιστ?? στη Λα?κ? Δημοκρατ?α τη? Κ?να?. Ε?δε την επιρρο? τη? να αυξ?νεται παγκοσμ?ω?. Εν τω μεταξ?, η αυξαν?μενη ?νταση του Ψυχρο? Πολ?μου μετ?τρεψε του? συμμ?χου? τη? εν καιρ? πολ?μου, δηλαδ? το Ηνωμ?νο Βασ?λειο και τι? Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε?, σε εχθρο??. Τ?λο?, ακολουθ?θηκαν πολιτικ?? εκρωσισμο?, οι οπο?ε? οδ?γησαν στη χρ?ση τη? ρωσικ?? ω? μητρικ? γλ?σσα απ? εκατομμ?ρια μη Ρωσικο?? λαο??, εντ?? και εκτ?? τη? Ρωσικ?? ΣΟΣΔ, εν? τα ποσοστ? των Ρ?σων βρ?σκονταν σε συνεχ? α?ξηση, μ?χρι το 1991, σε πολλ?? δημοκρατ?ε?.

Ο Στ?λιν π?θανε στι? 5 Μαρτ?ου 1953. Εν τη απουσ?α εν?? αποδεκτο? διαδ?χου, τα υψηλ?τερα στελ?χη του Κομμουνιστικο? Κ?μματο? επ?λεξαν να κυβερν?σουν τη Σοβιετικ? ?νωση απ? κοινο?. Ο Νικ?τα Χρουστσ?φ, που ε?χε κερδ?σει επιρρο? μ?χρι τα μ?σα τη? δεκαετ?α? του '50, κατ?γγειλε τι? σταλινικ?? μεθ?δου? (Αποσταλινοπο?ηση). Συγχρ?νω?, η σοβιετικ? στρατιωτικ? δ?ναμη χρησιμοποι?θηκε για να καταστε?λει τι? εθνικιστικ?? εξεγ?ρσει? στην Ουγγαρ?α και την Πολων?α το 1956. Κατ? τη δι?ρκεια αυτ?? τη? περι?δου, η Σοβιετικ? ?νωση συν?χισε να πραγματοποιε? μια επιστημονικ? και τεχνολογικ? επαν?σταση στ?λνοντα? σε τροχι? γ?ρω απ? τη γη τον πρ?το τεχνητ? δορυφ?ρο, Σπο?τνικ 1, ?να σκυλ? διαβ?ωση?, τη Λ?ικα, και αργ?τερα, τον πρ?το ?νθρωπο, Γιο?ρι Γκαγκ?ριν. Η Βαλεντ?να Τερ?σκοβα ?ταν η πρ?τη γυνα?κα στο δι?στημα, με το Βοστ?κ 6, στι? 16 Ιουν?ου 1963, και ο Αλεξ?ι Λε?νοφ ?γινε ο πρ?το? ?νθρωπο? που περπ?τησε στο δι?στημα, στι? 18 Μαρτ?ου 1965. Εντο?τοι?, οι μεταρρυθμ?σει? του Χρουστσ?φ στη γεωργ?α και τη διο?κηση ?ταν γενικ? μη παραγωγικ??, και η εξωτερικ? πολιτικ?, ?ναντι τη? Κ?να? και των Ηνωμ?νων Πολιτει?ν συν?ντησε δυσκολ?ε?, συμπεριλαμβανομ?νων εκε?νων που οδ?γησαν στη σινο-σοβιετικ? δι?σταση. Ο Χρουστσ?φ απομακρ?νθηκε απ? την ηγεσ?α το 1964.

Μια ακ?μη περ?οδο? συλλογικ?? ηγεσ?α? ακολο?θησε, ?ω? ?του καθιερ?θηκε ο Λεον?ντ Μπρ?ζνιεφ, στι? αρχ?? τη? δεκαετ?α? του 1970, ω? ο διαπρεπ?στερο? δι?δοχο? του Χρουστσ?φ στη σοβιετικ? πολιτικ? ζω?. Ο Μπρ?ζνιεφ προ?δρευσε, σε μ?α περ?οδο ?φεση? του Ψυχρο? Πολ?μου με τη δ?ση, ενισχ?οντα? συγχρ?νω? τη σοβιετικ? στρατιωτικ? δ?ναμη. Καθ' ?λη τη δι?ρκεια τη? ν?α? περι?δου, η Σοβιετικ? ?νωση διατ?ρησε την ισ?τητα με τι? Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε? στον τομ?α τη? στρατιωτικ?? τεχνολογ?α?, αλλ? αυτ? εξουθ?νωσε τη σοβιετικ? οικονομ?α. Σε αντ?θεση με το επαναστατικ? πνε?μα που συν?δευσε τη γ?ννηση τη? Σοβιετικ?? ?νωση?, η επικρατο?σα δι?θεση τη? σοβιετικ?? ηγεσ?α?, κατ? τη δι?ρκεια τη? θητε?α? του Μπρ?ζνιεφ, ω? τον θ?νατο του το 1982, ?ταν αποστροφ? στι? μεγ?λε? αλλαγ??. Μετ? απ? κ?ποιο πειραματισμ? με τι? οικονομικ?? μεταρρυθμ?σει?, στα μ?σα τη? δεκαετ?α? του '60, η σοβιετικ? ηγεσ?α επαν?λθε στα καθιερωμ?να μ?τρα τη? οικονομικ?? διαχε?ριση?. Η βιομηχαν?α παρουσ?ασε, αργ? αλλ? σταθερ?, κ?ρδη, κατ? τη δι?ρκεια τη? δεκαετ?α? του '70. Η γεωργικ? αν?πτυξη συνεχ?στηκε, αλλ? δε μπορο?σε να συμβαδ?σει με την αυξαν?μενη καταν?λωση, και η ΕΣΣΔ ?πρεπε να εισαγ?γει τρ?φιμα, ?πω? το σιτ?ρι. Λ?γω τη? χαμηλ?? επ?νδυση? στα καταναλωτικ? αγαθ?, η ΕΣΣΔ ?ταν, κατ? κ?ριο λ?γο, ικαν? μ?νο να εξαγ?γει τι? πρ?τε? ?λε?, ειδικ?τερα το πετρ?λαιο, το οπο?ο την κατ?στησε τρωτ? στι? σφαιρικ?? μετατοπ?σει? τιμ?ν. Επιπλ?ον, η ανθρ?πινη ευημερ?α στη Σοβιετικ? ?νωση ?μεινε π?σω σε σχ?ση με το δυτικ? επ?πεδο, μετ? απ? αρχικ? σημ?δια σ?γκλιση?, στι? δεκαετ?ε? του '50 και του ’60.

Δ?ο εξελ?ξει? κυρι?ρχησαν τη δεκαετ?α που ακολο?θησε: το ?λο και περισσ?τερο προφαν?? θρυμμ?τισμα των οικονομικ?ν/πολιτικ?ν δομ?ν τη? Σοβιετικ?? ?νωση?, και οι προσπ?θειε? να γ?νουν μεταρρυθμ?σει?, ?στε να αντιστραφε? αυτ? η διαδικασ?α. Μετ? απ? τη γρ?γορη διαδοχ? του Γιο?ρι Αντρ?πωφ και του Κονσταντ?ν Τσερνι?νκο, το 1985 αναλαμβ?νει την ηγεσ?α ο Μιχα?λ Γκορμπατσ?φ, εξαγγ?λλοντα? σημαντικ?? αλλαγ?? στην οικονομ?α και την ηγεσ?α (δε? Περεστρ?ικα, Γκλ?σνοστ). Η πολιτικ? Γκλ?σνοστ απελευθ?ρωσε τη δημ?σια πρ?σβαση στι? πληροφορ?ε?, μετ? απ? πολλ?? δεκαετ?ε? λογοκρισ?α?. Με τη Σοβιετικ? ?νωση σε κακ? οικονομικ? κατ?σταση και τα δορυφορικ? κρ?τη τη?, στην Ανατολικ? Ευρ?πη, να εγκαταλε?πουν τον κομμουνισμ?, ο Γκορμπατσ?φ θ?λησε να τελει?σει τον Ψυχρ? Π?λεμο. Το 1988, η Σοβιετικ? ?νωση εγκατ?λειψε τον εννιαετ? π?λεμ? τη? με το Αφγανιστ?ν και ?ρχισε να αποσ?ρει δυν?μει? απ? τη χ?ρα. Προ? το τ?λο? τη? δεκαετ?α? του '80, ο Γκορμπατσ?φ αρν?θηκε να στε?λει στρατιωτικ? υποστ?ριξη για να υπερασπ?σει τα, προηγο?μενα δορυφορικ?, κρ?τη τη? ΕΣΣΔ, με συν?πεια τα κομμουνιστικ? καθεστ?τα, σε εκε?να τα κρ?τη, να χ?σουν τη δ?ναμ? του?. Την πτ?ση του τε?χου? του Βερολ?νου, ακολο?θησε η ενοπο?ηση μεταξ? τη? Ανατολικ?? και Δυτικ?? Γερμαν?α?. Το 1989, η ρωσικ? συνομοσπονδ?α συγκ?λεσε ν?ο συν?δριο λα?κ?ν αντιπροσ?πων, στο οπο?ο ο Μπορ?? Γι?λτσιν εκλ?χτηκε πρ?εδρο? και π?ρασε ν?μου? που προσπ?θησαν να εκτοπ?σουν τη σοβιετικ? κυριαρχ?α. Η περ?οδο? νομικ?? αβεβαι?τητα? συνεχ?στηκε καθ' ?λη τη δι?ρκεια του 1990-1, καθ?? οι σοβιετικ?? δημοκρατ?ε? ?γιναν σταδιακ? ντε φ?κτο ανεξ?ρτητε?.

?να δημοψ?φισμα πραγματοποι?θηκε με αντικε?μενο τη διατ?ρηση τη? ΕΣΣΔ, στι? 17 Μαρτ?ου 1991. Η πλειοψηφ?α του πληθυσμο? ψ?φισε υπ?ρ τη? διατ?ρηση? τη? ?νωση?, σε ενν?α απ? τι? δεκαπ?ντε δημοκρατ?ε?. Το δημοψ?φισμα ?δωσε στο Γκορμπατσ?φ μια δε?τερη ευκαιρ?α. Το καλοκα?ρι του 1991, μια ν?α συνθ?κη σχεδι?στηκε και συμφων?θηκε να συσταθε? μια χαλαρ? ομοσπονδ?α οκτ? δημοκρατι?ν. Η υπογραφ? τη? συνθ?κη?, εντο?τοι?, διακ?πηκε απ? το πραξικ?πημα του Αυγο?στου, το οπο?ο ?ταν μια απ?πειρα να απομακρυνθε? ο Γκορμπατσ?φ απ? εκε?να τα μ?λη του Κομμουνιστικο? Κ?μματο?, τα οπο?α επιδ?ωκαν να καταργ?σουν τι? μεταρρυθμ?σει? του και να επαναφ?ρουν τον κεντρικ? ?λεγχο επ? των δημοκρατι?ν. Το πραξικ?πημα κατεστ?λη, ο Γι?λτσιν θεωρ?θηκε ?ρωα?, εν? η εξουσ?α του Γκορμπατσ?φ κατ?ρρευσε ολοκληρωτικ?. Τον Α?γουστο του 1991, η Λετον?α και η Εσθον?α κ?ρυξαν ?μεσα την αποκατ?σταση τη? πλ?ρου? ανεξαρτησ?α? του? (ακολουθ?ντα? το παρ?δειγμα τη? Λιθουαν?α? το 1990), εν? οι ?λλε? 12 δημοκρατ?ε? συν?χισαν τη συζ?τηση περ? μια? ?λο και πιο χαλαρ?? ?νωση? ομ?σπονδων κρατ?ν.

Στι? 8 Δεκεμβρ?ου 1991, οι Πρ?εδροι τη? Ρωσ?α?, τη? Ουκραν?α? και τη? Λευκορωσ?α? υπ?γραψαν τι? συμφων?ε? Μπελοβ?ζα, που κ?ρυξαν τη δι?λυση τη? Σοβιετικ?? ?νωση? και συν?στησαν την Κοινοπολιτε?α των Ανεξ?ρτητων Κρατ?ν (ΚΑΚ). Εν? κ?ποιε? αμφιβολ?ε? παρ?μειναν σχετικ? με την εξουσ?α των συμφωνι?ν Μπελοβ?ζα να διαλ?σουν την ?νωση, στι? 21 Δεκεμβρ?ου 1991, οι αντιπρ?σωποι ?λων των σοβιετικ?ν δημοκρατι?ν, εκτ?? απ? τη Γεωργ?α, συμπεριλαμβανομ?νων εκε?νων που ε?χαν υπογρ?ψει τι? συμφων?ε? αυτ??, υπ?γραψαν το πρωτ?κολλο τη? ?λμα-?τα, το οπο?ο επιβεβα?ωσε τη δι?λυση τη? ΕΣΣΔ και επαναδιατ?πωσε τη σ?σταση τη? ΚΑΚ. Η σ?νοδο? κορυφ?? τη? ?λμα-?τα υιοθ?τησε επ?ση? δι?φορα ?λλα πρακτικ? μ?τρα, που ?ταν απαρα?τητο να ληφθο?ν, ω? συν?πεια τη? δι?λυση? τη? ?νωση?. Στι? 25 Δεκεμβρ?ου 1991, ο Γκορμπατσ?φ, το υψηλ?τερο κυβερνητικ? στ?λεχο? τη? Σοβιετικ?? ?νωση?, αναγν?ρισε την πτ?χευση και την κατ?ρρευση τη? Σοβιετικ?? ?νωση?.

Δημογραφ?α

Πληθυσμ?? τη? Σοβιετικ?? ?νωση? (κ?κκινο) και των μετασοβιετικ?ν κρατ?ν (μπλε) απ? το 1961 ?ω? το 2009. Η πρ?βλεψη (μπλε με τελε?ε?) καλ?πτει τα ?τη 2010 ?ω? 2100.

Εθνοτικ? σ?σταση

Το Σ?νταγμα του 1977 διακ?ρυξε τον σχηματισμ? μια? ν?α? εθνικο-ιστορικ?? οντ?τητα?, αυτ?? του Σοβιετικο? λαο?. Οι Ρ?σοι ?ταν ο κυρι?τερο? αριθμητικ? λα?? με πληθυσμ? που υπερ?βαινε τα 140 εκατ. Οι Ουκρανο?, με 40 εκατ., και οι Λευκορ?σοι αποτελο?σαν του? κυρι?τερου? σλαβικο?? λαο?? τη? ΕΣΣΔ, μαζ? με του? Ρ?σου?. Στην κεντρικ? Ασ?α ζο?σαν οι Τουρκεστ?νοι, λαο? των Ουζμπ?κων, Καζ?χων, Κιργ?ζιων, και των Τουρκμ?νων. Στην ?δια περιοχ?, κατοικο?σαν και οι Τατζ?κοι που ε?ναι περσικ? φ?λο και παρουσι?ζουν γλωσσικ?? ομοι?τητε? με του? λαο?? του Αφγανιστ?ν και του Ιρ?ν καθ?? και με του? Κο?ρδου?. Στην Καυκασ?α υπ?ρχε ?να μωσα?κ? λα?ν και εθνοτ?των (μ?νο στο Νταγκεστ?ν τη? Ρωσ?α? ζουν περισσ?τερε? απ? 100 εθν?τητε?). Οι κυρι?τεροι απ? αυτο?? του? λαο?? ?ταν οι Γεωργιανο?, οι Αρμ?νιοι και οι Αζ?ροι. Οι Λιθουανο?, οι Εσθονο?, οι Λετονο? και οι Καρελ?οι (λα?? κοντ? στου? Φινλανδο??, που κατοικε? στη Βορειοδυτικ? Ρωσ?α) αποτελο?σαν του? βαλτικο?? λαο?? τη? Σοβιετικ?? ?νωση?. Η ΣΣΔ τη? Μολδαβ?α? αποσπ?στηκε απ? τη Ρουμαν?α το 1940, με β?ση το σ?μφωνο Ρ?μπεντροπ-Μολοτ?φ και η εθνικ? σ?σταση των κατο?κων τη? ε?ναι αντικε?μενο αντιπαραθ?σεων ακ?μα και σ?μερα. Επ?ση?, σημαντικ?? ?ταν ο αριθμ?? των Εβρα?ων, των Πολων?ν, των Τατ?ρων και των Γερμαν?ν. Οι ?λληνε? στην ΕΣΣΔ κατοικο?σαν σε τρει? περιοχ?? κυρ?ω?: Στην Ουκραν?α, στι? περιοχ?? τη? Μαριο?πολη? και τη? Οδησσο?, στην Καυκασ?α στην περιοχ? τη? Γεωργ?α? και στην Τασκ?νδη την πρωτε?ουσα του Ουζμπεκιστ?ν. Σ?μφωνα με το βιβλ?ο ?Ο Πληθυσμ?? τη? ΕΣΣΔ? (Население СССР; Национальный Состав Населения СССР. М 1991г.), το 1959, σ' αυτ?ν κατοικο?σαν 309 χιλ. ?λληνε?, εν? το 1989 ο αριθμ?? αυτ?? ?ταν 359 χιλ. Στον αριθμ? αυτ? δεν περιλαμβ?νονταν οι ?λληνε? πολιτικο? πρ?σφυγε? που ?φτασαν στην ΕΣΣΔ μετ? τον Εμφ?λιο Π?λεμο.

Πληθυσμιακ?? διακυμ?νσει?

Το ποσοστ? γενν?σεων τη? ΕΣΣΔ μει?θηκε απ? 44.0 αν? χ?λια ?τομα το 1926, σε 18.0 ?τομα το 1974, κυρ?ω? λ?γω τη? αυξαν?μενη? αστικοπο?ηση? και τη? αυξαν?μενη? μ?ση? ηλικ?α? των γ?μων. Το ποσοστ? θνησιμ?τητα? παρουσ?ασε επ?ση?, σταδιακ? με?ωση - απ? 23.7 αν? χ?λια το 1926 σε 8.7 το 1974. Γενικ?, τα ποσοστ? γενν?σεων των ν?τιων δημοκρατι?ν στην Υπερκαυκασ?α και την Κεντρικ? Ασ?α ?ταν σημαντικ? υψηλ?τερα απ? εκε?να στα β?ρεια μ?ρη τη? Σοβιετικ?? ?νωση?, και σε ορισμ?νε? περιπτ?σει? αυξ?θηκαν ακ?μη και κατ? την περ?οδο μετ? τον Β? Παγκ?σμιο Π?λεμο, ?να φαιν?μενο που αποδ?θηκε εν μ?ρει σε βραδ?τερου? ρυθμο?? αστικοπο?ηση? και παραδοσιακ? νε?τερου? γ?μου? στι? ν?τιε? δημοκρατ?ε?. Η Σοβιετικ? Ευρ?πη προχωρο?σε στη γονιμ?τητα υπ?-αντικατ?σταση?, εν? η Σοβιετικ? Κεντρικ? Ασ?α εξακολο?θησε να εμφαν?ζει πληθυσμιακ? αν?πτυξη πολ? π?νω απ? τη γονιμ?τητα σε επ?πεδο αντικατ?σταση?.

Στα τ?λη τη? δεκαετ?α? του 1960 και τη? δεκαετ?α? του 1970, παρατηρ?θηκε μια αντιστροφ? τη? πτωτικ?? τροχι?? του ποσοστο? θνησιμ?τητα? στην ΕΣΣΔ και ?ταν ιδια?τερα αξιοσημε?ωτη στου? ?νδρε? σε εργατικ? ηλικ?α. Επ?ση?, κυριαρχο?σε και στη Ρωσ?α και σε ?λλε?, κυρ?ω? σλαβικ??, περιοχ?? τη? χ?ρα?. Μια αν?λυση επ?σημων δεδομ?νων, απ? τα τ?λη τη? δεκαετ?α? του 1980, ?δειξε ?τι, μετ? τη χειροτ?ρευση, στα τ?λη τη? δεκαετ?α? του 1970 και στι? αρχ?? τη? δεκαετ?α? του 1980, η θνησιμ?τητα ενηλ?κων ?ρχισε να βελτι?νεται ξαν?. Το ποσοστ? παιδικ?? θνησιμ?τητα? αυξ?θηκε, απ? 24.7 το 1970 σε 27.9 το 1974. Μερικο? ερευνητ?? θεωρο?σαν την α?ξηση σε μεγ?λο βαθμ? πραγματικ?, ω? συν?πεια τη? επιδε?νωση? των συνθηκ?ν υγε?α? και των υπηρεσι?ν. Οι αυξ?σει? στη θνησιμ?τητα ενηλ?κων και βρεφ?ν δεν εξηγ?θηκαν απ? του? σοβιετικο?? αξιωματο?χου?, και η σοβιετικ? κυβ?ρνηση απλ? σταμ?τησε να δημοσιε?ει στατιστικ?? θνησιμ?τητα? για δ?κα χρ?νια. Οι σοβιετικο? δημογρ?φοι και ειδικο? υγε?α? παρ?μειναν σιωπηλο? σχετικ? με τι? αυξ?σει? τη? θνησιμ?τητα?, μ?χρι τη δεκαετ?α του 1980, ?ταν η δημοσ?ευση στατιστικ?ν στοιχε?ων, για αυτ?ν, συν?χισε και οι ερευνητ?? μπορο?σαν ?τσι να βρουν τι? πραγματικ?? αιτ?ε?.

Θρησκε?ε?

Το πολιτικ?-κοινωνικ? σ?στημα τη? ΕΣΣΔ, βασιζ?μενο στον Μαρξισμ? - Λενινισμ?, θεωρο?σε τη θρησκε?α αναχρονιστικ?-αντιδραστικ? θεσμ?. Το σοβιετικ? κρ?το?, διαμ?σου των μηχανισμ?ν του, υποστ?ριζε ενεργ? την αθε?α, προτρ?ποντα? του? πολ?τε? να μην ασπ?ζονται καμι? θρησκε?α. Παρ' ?λα αυτ?, στην ΕΣΣΔ υπ?ρχαν πιστο? σχεδ?ν ?λων των γνωστ?ν θρησκει?ν. Κυρι?τερη θρησκευτικ? ομ?δα (ω? επ? το πλε?στον στο ευρωπα?κ? τμ?μα του κρ?του?) ?ταν οι Ορθ?δοξοι, εν? ο αριθμ?? των Μουσουλμ?νων (κυρ?ω? στο ασιατικ? τμ?μα) ?ταν επ?ση? σημαντικ??.

Πολιτισμ??

Το "Εμβατ?ριο του Ενθουσιαστ?", δημοφιλ?? τραγο?δι τη? δεκαετ?α? του 1930 στη Σοβιετικ? ?νωση

Ο Σοβιετικ?? τραγουδιστ??-τραγουδοποι??, ποιητ?? και ηθοποι?? Βλαντιμ?ρ Βισ?τσκι το 1979

Ο πολιτισμ?? τη? Σοβιετικ?? ?νωση? π?ρασε απ? δι?φορε? φ?σει? κατ? τη δι?ρκεια τη? ΕΣΣΔ. Κατ? την πρ?τη δεκαετ?α μετ? την επαν?σταση, υπ?ρχε σχετικ? ελευθερ?α και οι καλλιτ?χνε? πειραματ?στηκαν με πολλ? διαφορετικ? ε?δη για να ανακαλ?ψουν ?να γν?σιο σοβιετικ? ε?δο? τ?χνη?. Ο Λ?νιν ?θελε η τ?χνη να ε?ναι προσβ?σιμη στον ρωσικ? λα?. Απ? την ?λλη πλευρ?, εκατοντ?δε? διανοο?μενοι, συγγραφε?? και καλλιτ?χνε? εξορ?στηκαν ? εκτελ?στηκαν, και το ?ργο του? ?γινε παρ?νομο στην ΕΣΣΔ, μεταξ? ?λλων ο Νικολ?ι Γκουμιλι?φ, ο οπο?ο? εκτελ?στηκε για φερ?μενη συνωμοσ?α εναντ?ον του μπολσεβ?κικου καθεστ?το?, καθ?? και ο Γιεβγκ?νι Ζαμι?τιν.

Η κυβ?ρνηση ενθ?ρρυνε μια ποικιλ?α πολιτιστικ?ν τ?σεων. Στην τ?χνη και τη λογοτεχν?α, υπ?ρξαν τ?σο παραδοσιακ?? ?σο και ριζοσπαστικ??, πειραματικ?? σχολ??. Οι κομμουνιστ?? συγγραφε?? Μαξ?μ Γκ?ρκι και Βλαντιμ?ρ Μαγιακ?φσκι ε?ναι κορυφα?οι εκπρ?σωποι τη? σοβιετικ?? λογοτεχν?α? κατ? τι? πρ?τε? δεκαετ?ε? ?παρξη? τη? Σοβιετικ?? ?νωση?. Ω? μ?σο επιρρο?? σε μια κοινων?α ?που οι αναλφ?βητοι αποτελο?σαν σημαντικ? μ?ρο? του πληθυσμο?, οι ταιν?ε? ενθαρρ?νθηκαν απ? το κρ?το? και μεγ?λο μ?ρο? των καλ?τερων ?ργων του σκηνοθ?τη Σεργκ?ι ??ζενστα?ν χρονολογο?νται απ? αυτ?ν την περ?οδο.

Κατ? τη δι?ρκεια τη? διακυβ?ρνηση? του Ιωσ?φ Στ?λιν, ο σοβιετικ?? πολιτισμ?? χαρακτηρ?στηκε απ? την ?νοδο και την επιβολ? του ?φου? του σοσιαλιστικο? ρεαλισμο? απ? την κυβ?ρνηση. ?λα τα ?λλα λογοτεχνικ? ε?δη κατεστ?λησαν σκληρ?. Οι εξαιρ?σει? ?ταν σπ?νιε? και τα ?ργα του Μιχα?λ Μπουλγκ?κοφ ?ταν μεταξ? αυτ?ν που δεν επηρε?στηκαν απ? την επιβολ? του σοσιαλιστικο? ρεαλισμο?. Πολλο? συγγραφε?? φυλακ?στηκαν και σκοτ?θηκαν.

Απ? την περ?οδο του Χρουστσι?φ, η ?κταση τη? λογοκρισ?α? υποχ?ρησε. Κατ? τη δι?ρκεια αυτ?? τη? περι?δου, αναπτ?χθηκε μια ν?α εποχ? στον σοβιετικ? πολιτισμ?, ο οπο?ο? χαρακτηρ?ζεται απ? μια ομοι?μορφη δημ?σια ζω?, καθ?? και μια ?ντονη εστ?αση στην προσωπικ? ζω?. Το κρ?το? επ?τρεψε τον μεγαλ?τερο πειραματισμ? σε μορφ?? τ?χνη?, με αποτ?λεσμα την παραγωγ? πιο εξελιγμ?νων και λεπτ?ν κριτικ?ν ?ργων. Το καθεστ?? χαλ?ρωσε την ?μφαση στο ε?δο? του σοσιαλιστικο? ρεαλισμο?. ?τσι, για παρ?δειγμα, πολλο? πρωταγωνιστ?? των μυθιστορημ?των του συγγραφ?α Γιο?ρι Τριφ?νοφ ασχολο?νταν με προβλ?ματα τη? καθημεριν?? ζω?? και ?χι με την οικοδ?μηση του σοσιαλισμο?. Η υπ?γεια λογοτεχν?α που εξ?διδαν οι σοβιετικ?? αντιφρονο?ντε?, γνωστ? και ω? σαμιζντ?τ, ?κμασε κατ? τη δεκαετ?α του 1950 με 1980. Στην αρχιτεκτονικ?, η εποχ? του Χρουστσ?φ επικεντρ?θηκε κυρ?ω? στη λειτουργικ? σχεδ?αση σε αντ?θεση με το σταλινικ? στυλ που ?δινε μεγ?λη σημασ?α στη διακ?σμηση. Στη μουσικ?, ω? απ?ντηση στην αυξαν?μενη δημοτικ?τητα των μορφ?ν λα?κ?? μουσικ?? ?πω? η τζαζ στη Δ?ση, στη Σοβιετικ? ?νωση επετρ?πη η λειτουργ?α συγκροτημ?των τη? τζαζ, ?πω? το σ?νολο Μελοντ?για, το οπο?ο π?ρε το ?νομ? του απ? την ομ?νυμη δισκογραφικ? εταιρε?α στην ΕΣΣΔ.

Κατ? τη δι?ρκεια τη? δε?τερη? πενταετ?α? τη? δεκαετ?α? του 1980, η περεστρ?ικα και η γκλ?σνοστ του Μιχα?λ Γκορμπατσ?φ επεξ?τειναν σημαντικ? την ελευθερ?α τη? ?κφραση? στη χ?ρα στα μ?σα και το τ?πο.

Κριτικ? απ? Κομμουνιστ??

Παρ? τι? αναμφισβ?τητε? κατακτ?σει? των λα?ν τη? Σοβιετικ?? ?νωση?, που συνοψ?στηκαν στη δωρε?ν Υγε?α-Παιδε?α-Στ?γαση και σε μια γενικ?τερη ?νοδο του βιοτικο? επιπ?δου (σε αντ?θεση μ?λιστα με την προεπαναστατικ? περ?οδο, στην οπο?α οι συνθ?κε? ζω?? για την εργατικ? τ?ξη και την αγροτι? ?ταν ?θλιε?), πολλο? ε?ναι οι μαρξιστ?? θεωρητικο?, που υποστηρ?ζουν πω? τελικ? στην ΕΣΣΔ δεν οικοδομ?θηκε σοσιαλισμ??. Αντιθ?τω?, ?δη απ? τα τ?λη τη? δεκαετ?α? του '20 και μ?σα απ? καμπ?? και συγκρο?σει?, κυρ?αρχη τ?ξη στην ΕΣΣΔ αναδεικν?εται η κομματικ? γραφειοκρατ?α. Με αποτ?λεσμα, να οικοδομε?ται σταδιακ? ?να ταξικ?/εκμεταλλευτικ? σ?στημα στο ?νομα τη? εργατικ?? τ?ξη?, αλλ? με την εργατικ? τ?ξη καταπιεζ?μενη και εκμεταλλευ?μενη απ? την κομματικ? ?ρχουσα τ?ξη.

?λη αυτ? η εξ?λιξη, του εκφυλισμο? και τη? γραφειοκρατικοπο?ηση? τη? ΕΣΣΔ, σ?μφωνα με τον Κ?ππο, περν? μ?σα απ? διαδοχικ?? φ?σει? και ολοκληρ?νεται με την εκκωφαντικ? κατ?ρρευση του 1991, ?που η κομματικ? ?ρχουσα τ?ξη αποφασ?ζει πλ?ον πω? δεν τη? χρει?ζεται να κυβερν? "στο ?νομα τη? εργατικ?? τ?ξη?" και μετατρ?πεται σε κανονικ? αστικ? τ?ξη, αποκαθιστ?ντα? και την ατομικ? ιδιοκτησ?α στα μ?σα παραγωγ??. Η δε εργατικ? τ?ξη, παρακολο?θησε απαθ?? την κατ?ρρευση τη? ΕΣΣΔ και των υπ?λοιπων λα?κ?ν δημοκρατι?ν και σε πολλ?? περιπτ?σει? την επεδ?ωξε.

Σ?μφωνα με τον Λ?ον Τρ?τσκυ, οι αιτ?ε? διακρ?νονται κυρ?ω? σε αντικειμενικ?? και υποκειμενικ??:

Αντικειμενικ??: Η ιμπεριαλιστικ? περικ?κλωση και η αποτυχ?α των ?λλων επαναστ?σεων στην Ευρ?πη (Γερμαν?α 1918, Ουγγαρ?α 1919) μαζ? με τον εμφ?λιο που ακολο?θησε (1918-1921) δεν επ?τρεψε τον μαρασμ? του κρ?του? αλλ? οδ?γησε σε γιγ?ντωση του κρ?του? και τη? καταστολ??. Η κατεστραμμ?νη οικονομ?α απ? την ?λλη, και η αν?γκη αν?ρθωσ?? τη? οδ?γησε σε ακ?μα πιο μεγ?λε? υποχωρ?σει?. Στη ΝΕΠ, το 1921, και στο αντεστραμμ?νο ε?δωλ? τη?, τη β?αιη κολλεκτιβοπο?ηση, του 1928. Τ?λο?, η απουσ?α οποιασδ?ποτε αστικοδημοκρατικ?? παρ?δοση? (γενικ?? εκλογ??, πολυκομματισμ??, διαδικασ?α του συν?ρχεσθαι και του συναιτερ?ζεσθαι) συνετ?λεσε και αυτ? στη διαμ?ρφωση του κατ?λληλου κοινωνικοπολιτικο? περιβ?λλοντο? εμφ?νιση? και παγ?ωση? τη? κομματικ??/κρατικ?? γραφειοκρατ?α?.

Υποκειμενικ??: Εδ?, οι κομμουνιστικ?? δυν?μει? που απορρ?πτουν τον σοσιαλιστικ? χαρακτ?ρα τη? ΕΣΣΔ εντοπ?ζουν τι? υποκειμενικ?? αιτ?ε? εκφυλισμο? και γραφειοκρατικοπο?ηση? στην αντ?ληψη των μπολσεβ?κων για τη σχ?ση κ?μματο?/κρ?του?. Η απ?λυτη τα?τιση του εργατικο? κρ?του? (κατ? τον Μαρξισμ?) με το κ?μμα, σε κυβερνητικ? επ?πεδο, οδ?γησε σ?μφωνα με τον Τρ?στκυ σε ολ?θρια αποτελ?σματα. Η εξουσ?α των Σοβι?τ (εργατικ?ν συμβουλ?ων) σταδιακ? εξασθενε? και, απ? τι? αρχ?? τη? δεκαετ?α? του '30, εξαφαν?ζεται, δ?νοντα? τη θ?ση τη? στην παν?σχυρη εξουσ?α του κ?μματο?/κρ?του?. Μ?σα απ? το υπ?ρ-?ργανο, "κ?μμα/κρ?το?", θα παγι?σει την παντοδ?ναμη εξουσ?α τη? η ν?α ?ρχουσα τ?ξη τη? ΕΣΣΔ, η κομματικ?/κρατικ? γραφειοκρατ?α. Η εργατικ? τ?ξη, που στο ?νομ? τη? κυβερν? η κομματικ?/κρατικ? γραφειοκρατ?α, μετατρ?πεται, σταδιακ?, σε ?βουλο παρατηρητ?, ?σον αφορ? τη λ?ψη των αποφ?σεων, ?χοντα? ω? μ?νο πολιτικ? ρ?λο τη συμμετοχ? στην υλοπο?ηση του κεντρικο? σχεδιασμο?. Ο κεντρικ?? σχεδιασμ??, η συνολικ? πορε?α τη? επαν?σταση? και τη? χ?ρα?, ξεφε?γουν απ? τα χ?ρια τη? (τη? εργατικ?? τ?ξη?) και περνο?ν στη δικαιοδοσ?α τη? κομματικ?? γραφειοκρατ?α?.

Τ?λο?, ?χουμε και τη μετ?λλαξη του ?διου του τρ?που λειτουργ?α? του κομμουνιστικο? κ?μματο?. Πριν απ? το 1921, οι διαφορετικ?? πλατφ?ρμε? στα συν?δρια και η δημ?σια διαφων?α των τ?σεων ?ταν ?να αναφα?ρετο δικα?ωμα που το κατοχ?ρωνε μ?λιστα, και ο δημοκρατικ?? συγκεντρωτισμ??. Το '21 ?μω?, στο 10ο Συν?δριο των μπολσεβ?κων, οι τ?σει? απαγορε?τηκαν και, σταδιακ?, και οι πλατφ?ρμε?. Η εξ?λιξη αυτ? γραφειοκρατικοπο?ησε περαιτ?ρω το κομμουνιστικ? κ?μμα.

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι

• Μ?σχα Νο?μβριο? 1990: Κομμουνιστ?? ψηλ? το κεφ?λι (Αρχε?ο τη? ΕΡΤ)
• Μ?σχα Νο?μβριο? 1990: Ο αιματοβαμμ?νο? Μιχα?λ (Αρχε?ο τη? ΕΡΤ)
• Μ?σχα Νο?μβριο? 1990: Οικονομ?α τη? αγορ?? (Αρχε?ο τη? ΕΡΤ)
• Μ?σχα Νο?μβριο? 1990: Οι δημοκρατ?ε? των Σοβι?τ (Αρχε?ο τη? ΕΡΤ)
• Μ?σχα Νο?μβριο? 1990: Επιστροφ? στο μ?λλον (Αρχε?ο τη? ΕΡΤ)